Haarscherpe beschrijvingen en mooie observaties

Cobi van Baars debuteerde in 2017 met Schipper & Zn, maar kreeg pas echt bekendheid met haar vierde boek De onbedoelden waarmee ze op de shortlist van de Libris Literatuurprijs 2024 kwam te staan. Vacht! Is haar vijfde roman.

In Vacht! maken we kennis met Eline van der Veer. Zij werkt als archivaris in een klooster met ‘een uitzicht dat bezoekers een plaatje noemen,’ weilanden met schapen. Hoewel het werk van archivaris haar op het lijf geschreven is, voelt ze zich totaal niet op haar plek op het kantoor. Ze wordt gezien als een wat rare en slome collega, en heeft bijnamen als ‘Knotje’ en ‘frigide Droogrekje’. Om de dagen door te komen kijkt ze regelmatig uit het raam naar de schapen in de wei. Thuis kan ze ontspannen in haar moestuin en met filmpjes van schapen en schaapherders op Youtube.

Centraal in de roman staat het thema verlangen. Het verlangen van Eline om erbij te horen op kantoor. Verlangen om überhaupt bij iemand te horen. Dit verlangen gaat zelfs zover dat ze een relatieverhaal verzint om maar gezien te worden door haar collega’s. Daar tegenover staat haar verlangen om alleen te mogen zijn, niet (aan)geraakt te hoeven worden. Niet voor niets bedenkt ze het mantra ‘Vacht’ elke keer wanneer er mensen te dichtbij komen.

“Eline knikt nog maar eens. Alles in haar leven lijkt besloten te worden zonder haar. Of het nou om een tuinklus, een eetafspraak of beleid gaat, ze lijkt nergens invloed op te hebben. Het enige wat haar rest is binnen de marges van anderen heen en weer te sjouwen en met haar verrekijker over de grenzen te loeren.”

Het lukt van Baarsen erg goed om Eline en haar collega’s invoelbaar en herkenbaar neer te zetten. Haarscherpe beschrijvingen en mooie observaties van typische kantoormedewerkers. Zo is er Machteld de sympathieke, wat zweverige collega die heel empathisch probeert over te komen. De hoofdarchivaris Reinier herkenbaar aan veel geschreeuw maar weinig wol. Ook het kantoorleven wordt beeldend en met soms vileine humor beschreven.
De schaapskudde, waar Eline regelmatig naar kijkt, dient als mooie metafoor en je zou zomaar de verschillende collega’s en de dynamiek van het kantoor in de schapen en de kudde kunnen herkennen.

Vacht! is geen groot verhaal met veel plotwendingen, maar een ontroerende roman die op een subtiele manier een aantal vragen stelt waar je na de laatste bladzijde nog een poosje overblijft nadenken.