De waarheid hangt af van wie het vertelt

Natasha Brown (1990) heeft een master in wiskunde en werkte jaren in de financiële sector. In 2021 debuteerde zij met het boek Bijeen en wat direct bij verschillende gerenommeerde prijzen op de shortlist stond. Universeel is haar tweede boek en haalde de longlist van de Booker Prize 2025. Universeel is vertaald door Nadia Ramer.

Universeel bestaat uit 5 delen en begint met het krantenartikel dat freelancejournalist Hannah heeft geschreven naar aanleiding van een uit de hand gelopen illegaal feestje ten tijde van de coronapandemie. Een feestje waarbij iemand ernstig is mishandeld en er een goudstaaf zou zijn verdwenen. Hoewel Hannah geen hoogvlieger is in de journalistiek gaat dit artikel viraal mede dankzij de verschillende personen die zij voor het artikel heeft geïnterviewd en de politieke standpunten die zij aan hen heeft weten te ontfutselen. De delen hierna gaan over het leven van Hannah na het artikel en hoe het verder is gegaan met de hoofrolspelers uit haar onderzoeksartikel.
Al snel blijkt dan Hannah nogal vrij is omgegaan met de waarheid. De gevolgen die dat heeft wordt naarmate het boek vordert steeds duidelijker.

Brown laat de verschillende personages in het boek zelf hun verhaal vertellen, ieder vanuit een ik-perspectief. Ze weet tevens heel goed door verschillende details en thema’s de hedendaagse tijd en huidige problematiek te schetsen. Thema’s als links-kapitalisme, politieke onrust, inclusie en de mogelijke gevaren van het gebruiken van de wetenschap van genetica bij maatschappelijke keuzes. Alle personages in het verhaal hebben daar zo hun eigen ideeën en waarheden over waarbij de feiten echter niet meer het belangrijkste zijn.

‘”De waarheid” is meerduidig. Marie kwam er snel tussen voordat Hannah iets kon zeggen. Er staat geen absolute waarheid.’

Het boek laat zich niet altijd even gemakkelijk lezen. Het kost even tijd voor je begrijpt waar Brown met haar verhaal heen wil en waarom het verhaal zich lijkt te herhalen. Pas in het laatste deel wordt duidelijk wat ze heeft willen vertellen en daaruit blijkt ook de grote kracht en de actualiteit van het verhaal. Ze laat namelijk haarscherp zien dat welke invloed bepaalde dingen hebben uiteindelijk niet afhangt van de feiten en wat als waarheid wordt gezien, maar vooral afhangt van hoe het verteld wordt en door wie.

‘De waarheid had vaak- vaker wel dan niet – baat bij fictietechnieken. Elke broodschrijver weet dat.’

Het enige minpuntje zou kunnen zijn dat je als lezer meer herkenning hebt wanneer je op de hoogte bent van het krantenimperium in Engeland. Dit neemt echter niet weg dat Natasha Brown met Universeel laat zien hoe goed zij een verhaal kan vertellen en er wederom in is geslaagd een boek neer te zetten dat actueel is en zeker tot nadenken aanzet.