Geen scheepsrecht

Ik moet toegeven: als concept spreekt S.A. Cosby tot mijn verbeelding, maar over zijn tot nu toe verschenen romans ben ik niet onverdeeld tevreden. Alle twee de verschenen romans hebben we het dan over, dus er is sprake van een nog pril maar misschien wat te snel en vroeg opgepijpt schrijverschap. Ook te vroeg dus om als lezer de handdoek al in de ring te gooien en de eerste twee toonden ook toch ook voldoende potentieel om de hoop op een goed boek levend te houden. Voor zijn derde poging gooit Cosby het over een wat andere boeg. Gingen de eerste twee over criminelen die hun leven hadden gebeterd maar door overmacht terugvielen in oude gewoontes, in All sinners bleed (vertaald als Alle zondaren zullen bloeden) is de held, ondanks een duister geheim dat hij met zich meedraagt en dat pas vlak voor het eind van de roman onthuld zal worden, zo onkreukbaar als maar kan: Titus Crown, een ex-FBI agent die sheriff is geworden van zijn geboortestad: Charon County in Virginia. De eerste sheriff van Afro-Amerikaanse afkomst die deze streek ooit heeft gehad. In de inleiding wordt Charon County met zoveel nadruk neergezet als gedoemd oord van verderf dat het even lijkt of Cosby de bovennatuurlijke kant op wil. Uiteindelijk ontpopt Alle zondaars zullen bloeden zich echter tot een gewone seriemoordenaarsthriller.

Aan de kleinstedelijke sleur van nauw verholen corruptie, rassentegenstellingen en drugsmisbruik komt abrupt een einde door een schoolschietpartij. Een zwarte oud-leerling schiet op de plaatselijke highschool een populaire leraar dood en wordt vervolgens zelf door de deputys van Titus afgeschoten. Al heel snel blijkt dat de vermoorde man en zijn moordenaar een duister geheim deelden. Heel behulpzaam hebben de dode mannen voldoende aanwijzingen achtergelaten (inclusief plattegrond nota bene) opdat Titus al heel rap kan concluderen dat er een seriemoordenaar actief is in zijn district. Doordrenkt in de popcultuur van de jaren negentig meen ik wel voldoende thrillers te hebben gelezen en films en series te hebben gezien over seriemoordenaars om komende maandag zonder probleem aan de slag te kunnen als profiler bij de FBI. Ik zou dus verwachten dat het onderzoek zich zou richten op de (dubbel)levens van de dode mannen en hoe zij verwikkeld konden zijn geraakt bij de praktijken van de mysterieuze laatste wolf. In plaats daarvan focust Titus zich echter volkomen op de slachtoffers. Teken des tijds misschien dat we daders niet meer mythologiseren, maar aangezien dit aspect in het geheel niet meer terugkomt, voelt het alsof we eerder te maken hebben met verweesde plotelementen dan met personages. Sowieso is ‘Alle zondaren zullen bloeden’ overbevolkt met slecht uitgewerkte nevenfiguren. Ik kon Scott, Cole, Cooter, Cam en alle andere knakkers die in de vlaggenfabriek en bij de visafslag rondhangen of zuipen en knokken in de Watering Hole maar moeilijk uit elkaar houden. Deputy Carla blijft ook een schim en ex Kellie komt alleen maar naar Charon County om weer weggejaagd te worden door de laatste wolf. Sterke vrouwenrollen scheppen blijkt nog steeds geen forte van Cosby.

Ondanks dat er een seriemoordenaar actief is, gaat het leven in Charon County met grote nadruk gewoon door. Zo staat Titus lijken op te graven, zo houdt hij zich weer bezig met knokpartijen in de kroeg, corrupte bestuurders die een festival niet willen afgelasten en racisten die een standbeeld willen beschermen. Met de juiste insteek zou dit bijna een parabel of een zwarte komedie kunnen zijn, maar in een realistisch getoonzette thriller voelt het allemaal een beetje gek. Een mengeling van Peyton Place en Silence of the Lambs die nergens goed mixt. De ambiance van klein stadje in het diepe Zuiden van de Verenigde Staten anno 2024 is wel geloofwaardig getroffen en Titus overtuigt meer als nurkse, zelfbewuste ontleder van bullshit en hypocrisie dan als bezeten jager op een seriemoordenaar. Als lezer had ik zonder het seriemoordenaarsgedoe gekund en had ik liever over de dagelijkse wederwaardigheden van een zwarte sheriff in een diep verdeelde gemeenschap gelezen. Ten derden male sla ik dus een roman van Cosby dicht met het knagende gevoel dat zijn ambitie vooralsnog groter is dan zijn talent. Tevens ben ik er nog steeds van overtuigd dat als deze auteur een keer voor zichzelf haarscherp krijgt wat hij wil vertellen en hoe hij dat wil aanpakken, hij zomaar opeens een hele goede thriller kan schrijven. Tot het zover is kunnen we als variant op Chekov’s gun al Cosby’s statue munten: als er in de eerste akte een standbeeld met racistische connotaties wordt opgevoerd, dan moet dat op het einde worden neergehaald.

Op het moment dat ik deze recensie schrijf is de Nederlandse vertaling nog niet uit. De tranen sprongen mij echter in de ogen toen ik op Hebban Charon County getypeerd zag als land van ‘maneschijn, maisbrood en kamperfoelie’. Inmiddels is dit op de site van de uitgever gecorrigeerd tot ‘illegaal gestookte whisky, maisbrood en kamperfoelie’, maar Jeff Spearman is nog steeds een onderwijzeres. Ook gezien de eerdere ervaringen gaf mij dit weinig vertrouwen in de kwaliteit en de zorgvuldigheid van de vertaling, dus ik was dan ook opgetogen toen de Engelse uitgave opeens in de bibliotheek stond. Op de site van de uitgever staat een preview van de eerste paar bladzijden en als ik bladzijde elf en twaalf van de vertaling naast drie en vier van de originele uitgave leg, zie ik dat ‘wave to Patsy Jones as she drives by rolling her eyes’ wordt vertaald als ‘naar Patsy Jones zwaaien als ze met rollende ogen voorbij rijdt.’ Alsof de ogen in kwestie van glas zijn en uit hun kassen zijn gehaald om gelijk knikkers te passeren. ‘His last girlfriend before Darlene had said that he was a great boyfriend but was awful at relationships,’ wordt vertaald als: ‘De vriendin voor Darlene had gezegd dat hij een geweldige kerel was, maar dat hij er op het liefdesfront weinig van bakte.’ Naar mijn idee wordt het hoofdpersonage daar wezenlijk anders getypeerd, maar iedereen moet maar voor zich bepalen hoe hoog het water staat en of er daadwerkelijk spijkers te vinden zijn. Nog eentje om het af te leren: ‘Envy had crossed the color lines and united their neighbors as the house rose from the forest of mobile homes that surrounded it like a rose among weeds.’ Ik ben niet echt opgetogen over dat bos dat ook onkruid is van waaruit dan een roos oprijst, maar Cosby mixt zijn metaforen nog met enige souplesse. In vertaling verdwijnt die swing toch een beetje: ‘Toen hun huis verrees in een woud van stacaravans, als een roos tussen het onkruid, losten de scheidslijnen tussen de kleuren op en werden de buren verenigd in hun afgunst.’ Over het algemeen ben ik blij met vertalingen en hoop ik dat ze blijven komen, ook uit het Engels, hoewel ik dat best redelijk machtig ben, maar Cosby lees ik (ook vanwege het idioom) wellicht voortaan toch liever in het origineel.

Tot slot zou ik nog kunnen denken dat Cosby kennis heeft genomen van mijn vorige recensies en daarom zijn overdadig gebruik van maffe en gezochte vergelijkingen danig heeft ingeperkt. Waarschijnlijker is echter dat hij goed heeft geluisterd naar Christine Kopprasch, zijn redacteur aldus het dankwoord. Kopprasch heeft niet ieder strijdpunt gewonnen, dus af en toe lezen we nog steeds zinsneden als: ‘The clouds gathered like young men on a corner getting ready to fight’ of ‘The rest of the day unspooled like wax running down a candle.’ Waar in de voorgaande boeken dit soort stijlbloempjes welig woekerden, lijken het nu de laatste hardnekkige overblijfselen.