Belofte wordt niet waargemaakt

Anno Domini 892 belooft een boek te zijn waarbij het verhaal zich afspeelt in het jaar 892 , met het thema (ondertitel) "rauw geluk" en over "Het vergeten verhaal over heidenen, handelaren, duivelbanners en volksverhuizingen."

De verhalen in het boek zijn inzendingen van een schrijfwedstrijd, het zijn de beste verhalen van de wedstrijd die zijn gepubliceerd. Nu wil het weleens voorkomen dat mensen met de deadline van zo'n wedstrijd in de stress schieten en door tijdgebrek niet meer toekomen aan een goede revisie van hun verhaal. Dat zou geen probleem moeten zijn, want bij voorgaande edities van de historische verhalen van Godijn was er volgens deelnemers een goede redactie. Helaas is die er dit jaar niet geweest. Er is wel redactie gepleegd, de verhalen zijn zonder medeweten van de schrijvers aangepast. Daarom is het moeilijk te zeggen of de (taal)fouten waarvan het wemelt de fout zijn van de schrijver of van de "redactie".

Ik ben geen vaste lezer van historische verhalen, ik probeer er mijn weg in te vinden. Wat ik waardeer aan historische verhalen is dat ze historische gebeurtenissen vanuit een ander perspectief kunnen belichten. Dat ze geschiedenis laten leven. Dat je er iets van kunt leren. Dat vergt veel historische kennis van de schrijver, veel research. Wie geen historicus is, zal strategisch vaag moeten zijn over details omdat het beter vaag kan zijn dan niet kan kloppen.
Het jaar 892 is een lastig jaar, zoals die hele periode. Er zijn maar weinig mensen die er echt goede kennis over hebben (zoals Kees Nieuwenhuijsen en Luit van der Tuuk), en zelfs zij geven regelmatig aan dat er veel giswerk aan te pas komt omdat goede bronnen over die tijd ontbreken. Ik had eigenlijk gehoopt op een wat spannende verhalen rondom dat giswerk, maar helaas blijven enkele schrijvers heel erg vaag.

Het openingsverhaal Umars opdracht van Hay van de Munckhof is zo'n vaag verhaal. Er is één aspect dat naar de periode verwijst en dat is de naam van de heerser over Andalusië. En hoewel er het een en ander over die persoon bekend is (zie Wikipedia), is het in het verhaal een heel ander personage. Wat op zich niet zo verwonderlijk is, want dit verhaal is al eens gepubliceerd, namelijk in de bundel Traisha en het Ei van Hay van de Munckhof. Toen heette het nog Tar en dat verhaal deed in een ver verleden mee aan de Unleash Award. Het was toen nog een fantasyverhaal. Door de magie uit het verhaal te halen eindigt de bewerking Umars opdracht niet bevredigend, er wordt teveel aan het toeval overgelaten dat in het origineel juist spanning kreeg door je af te vragen in hoeverre de magie een rol speelde.
Er zitten bepaalde details in het verhaal waarvan ik me afvraag of die authentiek zijn (en ik denk dus van niet). Dat is niet fraai voor wat pretendeert een bundel historische verhalen te zijn.

Ook In de stilte van de kloostertuin door Marc Kerkhofs speelt vals, hoewel dat op een wat historischer manier is. Het verhaal speelt zich namelijk niet af in 892, maar vijf jaar later, in 897. Het verhaal is niet spannend, maar wel redelijk boeiend omdat het gaat over de Kadaversynode (waar ik voor het lezen niets van wist). De uitwerking van de personages had beter gekunt en de ontknoping had sterker gekund. Het is nu meer een vertelling dan een verhaal.

Killian McNeil houdt het wel bij het juiste jaartal en bij historische feiten. Zijn hoofdpersoon is de uit de historie welbekende Hugo van Lotharingen en het personage komt overtuigend over gezien de geschiedenis van die persoon, hoewel de echte zielenroerselen van deze man natuuurlijk voor altijd verloren zijn gegaan in het verleden. Ik denk wel dat dit verhaal als een langer verhaal beter zou kunnen werken, door meer details te geven over de gebeurtenissen te Spijk en Prüm en sowieso meer licht te werpen op de politieke verhoudingen in die tijd. McNeil probeert het wel, en het verhaal is begrijpelijk, maar in zo'n kort verhaal is geen plek voor dat hele scala aan politieke intriges die hebben geleid tot de beschreven gebeurtenissen. Ter aanvulling kan Strijd om West-Frisia van Kees Nieuwenhuijsen worden gelezen, waarin dat politieke slagveld wel uitgebreid beschreven staat.

Interessant vond ik De genadige grietman van Ronald van Assen. Hoewel ik niet weet in welke tijd het precies speelt, en ook niet of de details kloppen, komt het wel authentiek over.

Enkele andere verhalen die ik las zouden zich in de periode hebben kunnen afspelen, maar geven geen details waaruit blijkt dat het in 892 speelt, en enkele verhalen zouden ook eeuwen eerder of later hebben kunnen zijn, of zelfs in geheel andere werelden kunnen spelen. Onvergeeflijk zijn enkele echte fouten voor "de Middeleeuwen", zoals de aanwezigheid van zigeuners (Roma), of tomaten. Dat duidt op een gebrek aan algemene ontwikkeling, zowel bij de schrijvers als bij de samenstellers van de bundel, in een bundel die pretendeerd historische verhalen te bevatten mag zoiets niet voorkomen. Als beginner in het genre hoop ik dat als ik een dergelijke fout maak, van die proporties, dat een gespecialiseerde redacteur op zijn minst zal vragen of zo'n feit klopt.

Mijn eigen verhaal, Een maagd in de storm, speelt zich wel af in 892. De plaatsnamen zijn historische plaatsnamen, ik heb historische kaarten bestudeerd om de geografie in de vingers te krijgen, er wordt gerefereerd aan echte gebeurtenissen en ik heb flink lopen zoeken naar wat voor groenten er in de soep kunnen, historisch gezien. Uiteraard heb ik mijn ervaringen met het varen op een Vikingschip geprobeerd erin te verwerken, en mijn indrukken in diverse openluchtmusea als het Archeon en Hedeby. Want dat is de lol van het schrijven van historische verhalen: je leert er heel erg veel van.
Maakt de research mijn verhaal een echt historisch verhaal? Dat denk ik niet. Ik zat hier en daar wel iets over het hoofd hebben gezien, en dat het meisje kan lezen en schrijven is misschien al wat ongeloofwaardig, hoewel niet onmogelijk.

De volledige lijst met titels en auteurs vind je hier: http://www.maandvandegeschiedenis.nl/page/8748/anno-domini-892