Unieke roman met rauwe humor

Middagzwemmers is het debuut van Jocelyn Vreugdenhil (1974), gebaseerd op haar eigen leven; een roman over de zoektocht naar een donor om de kinderwens van een lesbisch stel te vervullen.

Charlie, opnameleider voor een kookprogramma, en Sanne, succesvol zakenvrouw, zijn een ogenschijnlijk gelukkig stel. Hoewel hun karakters als dag en nacht lijken te verschillen, vinden ze in elkaar een partner voor het leven. Charlies sterke kinderwens heeft het stel doen besluiten op zoek te gaan naar een donor. Wat volgt is een barre zoektocht met talloze dilemma’s en teleurstellingen, wat de broze relatie van de dames sterk op de proef stelt. Waar Charlie zich obsessief bezighoudt met haar drang naar het moederschap, heeft Sanne diep van binnen zo haar twijfels en stort die zich ondertussen op haar carrière.

Het stel krijgt - nog voordat er überhaupt zicht is op een zwangerschap - te maken met moeilijke dilemma’s, zoals de keuze of de donor een vaderrol moet spelen in de opvoeding, of ze een co-ouderschap met een homostel zouden willen, of dat ze liever een anonieme ‘transactie’ bij een spermabank aangaan. En hoe kies je dan de juiste donor, en waar vind je hem dan eigenlijk? Speeddates met potentiële donors, intakes in klinieken, en advertenties op websites passeren onder meer de revue. Het zijn allerminst makkelijke beslissingen, zeker niet wanneer de biologische klok als jonge veertigers ook nog luidkeels doortikt.

Met het opdelen van de verhaallijn in vijf delen, die ieder een fase in hun relatie weergeeft, lijkt alles soms wat staccato door de bocht te vliegen. Leert de lezer de personages in hun prille relatie net een beetje kennen, zit die nog geen veertig pagina’s later al een paar jaar verder in het proces van het zoeken naar een donor. Die hap-snap manier van vertellen, maakt dat alles ietwat rauw op het dak van de lezer valt, diepere lagen van emoties worden hiermee (onterecht) wat afgevlakt en geeft het een bitterzoet smaakje.

Al dan niet opzettelijk wordt de relatie tussen Charlie en Sanne wrang tentoongesteld. Het is voor de lezer soms lastig te begrijpen waarom dit stel hun relatie überhaupt in stand houdt, wat - met name in het begin - zorgt voor weinig sympathie voor de personages. Beide dames komen in de verhaallijn afwisselend ‘aan het woord’, en dat creëert voor de lezer naarmate het verhaal vordert een betere kijk op de ware emoties, achtergronden en onzekerheden achter het masker dat ze krampachtig voor elkaar ophouden. Langzaam maar zeker brokkelt er steeds wat meer van de bittere bijsmaak af en krijgt de lezer meer begrip en mededogen voor bepaalde keuzes die er gaandeweg gemaakt worden. Het laat op rauwe doch eerlijke wijze zien hoe moeilijk de weg naar het ouderschap soms te bewandelen is, en dat het - al helemaal voor een vrouwenstel - lang niet zo vanzelfsprekend is om kinderen te krijgen. Dat trekt onvermijdelijk een zware wissel op een relatie als die van Charlie en Sanne, waarin het stel niet op alle fronten op één lijn zit.

Vreugdenhil weet met een daadkrachtige schrijfstijl de lezer vanaf begin aan zich te binden. Met rauwe humor weet ze een unieke roman neer te zetten, die - ondanks de soms wat stroef neergezette personages - toch de aandacht vasthoudt. Met een twist aan het einde, weet Vreugdenhil de lezer zelfs een beetje te verrassen.