De wortels van het zwijgen

“Een therapeut doet niet altijd veel, behalve er zijn en luisteren.” Met die zin zet Saskia de Coster de toon voor De laatste sessie: een roman waarin stilte vaak meer onthult dan woorden ooit kunnen. Twee vrouwen zitten tegenover elkaar in een kamer — de 75-jarige Kristien, die haar geheim eindelijk wil uitspreken, en Sophie, haar therapeute, die zelf met een verleden leeft dat ze zorgvuldig heeft afgeschermd. Wat begint als een bekentenis, groeit uit tot een ontmaskering.

Dubbelportret in de spiegel
Kristien De Decker lijkt een doodgewone vrouw. Ze heeft een trouwe echtgenoot, twee volwassen kinderen, een kat en een leven vol routine. “Al mijn hele leven doe ik precies het verkeerde,” zegt ze. Achter deze alledaagsheid schuilt een ingehouden storm. Haar dagen verlopen volgens patronen van controle: ze checkt of het gasfornuis uitstaat, weeft ’s avonds om zichzelf te ordenen. Tot op een winterdag Tove voor haar deur staat in een zalmroze mantelpakje – “een flamingo in de sneeuw.”

Tove, de nieuwe bewoonster van het jachthuis aan de overkant, belichaamt alles wat Kristien niet is: vrij, grillig en verleidelijk. Hun ontmoeting groeit uit tot een intieme vriendschap vol onderhuidse spanning. Kristien voelt zich gezien, begeerd en tegelijkertijd kwetsbaar. De dinsdagen waarop ze samen naar het zwembad gaan, worden bijna heilig. Maar langzaam verschuift Tove van muze naar manipulator. Ze bijt Kristien letterlijk, en ontketent iets zowel begerig als destructief. Kristiens weefkamer, waar ze haar dagen doorbrengt tussen draden en spoelen, wordt een metafoor voor haar leven: een zorgvuldig patroon dat door één verkeerde draad kan ontsporen.

De therapeut die luistert – en verdwijnt
Sophie blijft lange tijd op de achtergrond. Ze “kan verdwijnen in het leven van een ander en zich daar in een hoekje verschuilen.” Ze luistert, observeert, zwijgt. Voor haar is luisteren een manier van overleven. Gaandeweg blijkt dat zij niet slechts getuige is van Kristiens verhaal, maar zelf een last met zich meedraagt. Ze studeerde psychologie “niet om zichzelf te genezen, maar om vat te krijgen op haar schuldgevoel.” Achter haar professionele rust schuilt een zorgvuldig opgetrokken muur rond een tragische gebeurtenis uit haar verleden.

De Coster wisselt in perspectief tussen Sophie en Kristien. Deze wisseling versterkt de psychologische spanning: het is alsof twee spiegels tegenover elkaar staan, oneindig reflecterend.

Verlangen, schuld en controle
De relatie tussen Kristien en Tove balanceert tussen vriendschap, obsessie en afhankelijkheid. Tove brengt kleur in Kristiens leven, maar ontregelt ook haar zorgvuldig opgebouwde orde. Symbolen als radijsjes, water en het weefgetouw verwijzen naar groei, verlangen en verstrikking. Wanneer Tove verongelukt, valt Kristiens zorgvuldig geweven leven uiteen. Ze ziet overal tekens: een lekkende kraan symboliseert het verdriet dat niet ophoudt, een vrachtwagen vol autobanden toont hoe ieder mens eeuwig onderweg is, haar poes die vastgedraaid zit in haar weefgetouw staat voor haar eigen verlies van controle. In zulke observaties toont De Coster de psychologische finesse waarmee alledaagse details geladen worden met betekenis.

De stilte breekt open
Het verhaal kantelt radicaal wanneer Kristien iets in de tuin van het jachthuis ziet. Het zwijgen van Sophie blijkt vervolgens niet louter professioneel, maar existentieel: een afscherming van haar eigen verleden. Kristien ontdekt dat haar verlangen en schuld met dezelfde draad verweven zijn. Sophie belichaamt alles wat Kristien probeerde te verdringen. Wat begon als therapie om te spreken, eindigt als een proces van blootleggen – niet door woorden, maar door confrontatie. De Coster plant haar wending zorgvuldig, niet als een schok, maar als een langzame sluipbeweging.

Structuur: drie lagen van onthulling
De structuur van de roman weerspiegelt de werking van therapie: laag voor laag wordt het zelf afgepeld. De roman leest als een sessie die steeds dieper graaft, van het herkenbare naar het onzegbare. Tijdsprongen (1999–2000 versus het nu) zijn verankerd in historische gebeurtenissen: de vuurwerkramp in Enschede, de ramp met de Koersk, de verkiezing van Poetin, 9/11, de millenniumbug. De wereld kantelt, net als de levens van haar personages. Het persoonlijke en politieke resoneren, zoals het weefgetouw van Kristien haar draden kruist: toeval en patroon, heden en verleden.

Stijl: glashelder en suggestief
De Coster schrijft met een beheersing die even klinisch als poëtisch is. Haar proza is helder, maar geladen met onderhuidse spanning. Ze weeft poëzie in de beschrijving van alledaagse scènes: “Sneeuwvlokken bedekten de huizen op de heuvel. De straatmarkering was weggegomd en de tuinkabouter bij het keukenraam had een blinddoek van sneeuw om.” Beelden als deze geven de roman een filmische traagheid, waarin observaties betekenis krijgen. Stilte fungeert als leesteken, herhaling als ritme.

De symboliek van het radijsje
Op de cover prijkt een radijsje – glanzend rood, met wortels die nog aarde dragen. Het lijkt een luchtig detail, maar fungeert als sleutel tot het verhaal. De radijs wortelt stevig in de grond, terwijl slechts een fractie zichtbaar is boven de oppervlakte. Zo ook de personages: wat ze tonen, is slechts de bovenkant van een dieper systeem van wortels, schuld en herinnering. Wie in een radijs bijt, proeft eerst frisheid, daarna scherpte – precies de ervaring die De Coster biedt. Het radijsje symboliseert de drang om te ontwortelen, te onthullen wat onder de oppervlakte leeft, en de pijn die dat loswoelen met zich meebrengt.

De laatste sessie is een subtiel, psychologisch geladen verhaal over stilte, verlangen en schuld. De Coster toont dat woorden niet altijd nodig zijn om diepe emotie bloot te leggen; soms zeggen zwijgen, observatie en symbolen meer. De roman is een precisiewerk waarin elke handeling, elk detail en elke dialoog doordacht is. Het is een boek dat uitnodigt tot reflectie over de manier waarop we onszelf en anderen zien – en over de wortels die we diep in onszelf begraven.

—

Voor het eerst gepubliceerd op Boekenkrant.com

Leesadvies voor jongeren
Ontdek De laatste sessie: een spannend, emotioneel verhaal over vriendschap, geheimen en de keuzes die je leven veranderen. Durf je te kijken wat verborgen blijft? Een boek dat je stilzet én meesleept.