onbreekbaar: een bundel om te zoenen

De vormgeving van de nieuwe bundel gedichten van Hans Hagen (1955) is opvallend. Bubbeltjesplastic omhult, beschermt als het ware, de kostbare inhoud. Die bestaat niet alleen uit gedichten, maar ook uit illustraties die uiteen lijken te vallen, maar toch één geheel blijven vormen: een herfstblaadje, een vlinder, kersen, bloempluisjes, een kammetje. Onbreekbaar dus. Dat onderlijnt de gedachte die de bundel oproept: er kan van alles met je gebeuren, maar het gaat erom stand te houden, niet te breken. In 'kam' komt de titel van de bundel terug: 'onbreekbaar / staat er op mijn oude kammetje'. Als er twee letters vervagen staat het woord er nog steeds: 'onbreekbaar.'

Illustraties (van de hand van Deborah van der Schaaf) en gedichten vormen een eenheid en leiden tot een bundel 'om te zoenen.' Terecht dat er voorafgaand aan de gedichten een illustratie van een rood blaadje in de vorm van een paar rode lippen te vinden is.

De bundel past precies bij de Young Adult-groep waarin jongeren soms gevoelig, breekbaar, op zoek naar zichzelf zijn, worstelen met hun emoties, op zoek zijn naar hun plek in de klas, in de maatschappij, twijfelen en kritiek op de omgeving hebben. Maar uiteindelijk zullen ze sterker worden, groeien. Deze bundel is zeker ook voor volwassenen geschikt.

De dichter gebruikt in deze bundel geen hoofdletters, laat interpunctie weg, gebruikt eenvoudige woorden, schrijft gedichten zonder veel opsmuk, is op zoek naar de kern van de taal, maakt zinnen soms niet af. De lezer krijgt daardoor alle ruimte voor eigen verbeelding en reflectie. Hagen blijft in deze bundel dicht bij zichzelf, maar zijn poëzie is niet anekdotisch, overstijgt dat juist.

Het openingsgedicht 'mooi' handelt over dat je alleen geboren wordt en ook alleen zult sterven:

"(…)
maar tussen die twee punten
kun je verbinding maken
met jezelf en met anderen
dat maakt het leven mooi"

Tussen die twee punten bewegen zich de gedichten en passeren de thema's van het leven.

Het ontdekken van liefde komt regelmatig terug. Rachelle en Regina zijn twee jongedames die zoveel verliefdheid doen opwekken dat je in de klas wegdroomt, ‘een heel grote eend' antwoordt op de vraag wat gans betekent in gans het land en vervolgens verder droomt:

"ik fluisterde hun namen
tijdelijk doof van verlangen
dat kan"

Regina, ontmoet bij het kampvuur, heeft hem getroffen als een blikseminslag en hij is het beeld nooit meer kwijtgeraakt toen hij haar bloesje mocht open knopen en voor het eerst 'het vlammend goud mocht kussen'. In de koplamp van zijn fiets blijkt dan de merknaam Regina gestanst:

"en toen kwam ik haar elke dag tegen
(…)
tot ze gestolen werd
alleen nog het sleuteltje
verder niets"

Hans Hagen weet alledaagse dingen fraai een poëtische lading te geven. Als hij ganzen in de bekende V-vorm ziet vliegen associeert hij dat met de onbeantwoorde brieven aan Regina en wordt het een boodschap van de ganzen: 'de v van vergeet.' Knap hoe hij beelden en gevoelens met elkaar combineert.

Hagen kijkt op een andere manier naar de wereld, is kritisch, geeft zo lezers een ander inzicht. In ‘briefje’ staat:

"vervang alsjeblieft
alle geloven vol ideeën
(…)
door het geloof in liefde
bevrijd het woord"

De vluchtelingenproblematiek komt aan de orde in een aantal gedichten en er wordt opgeroepen tot begrip voor elkaar. Het mooiste voorbeeld is 'letspo', een gedicht dat je van rechts naar links moet lezen en begrip vraagt voor andere culturen waarin van rechts naar links of van boven naar beneden gelezen wordt. De vreugde om met taal te spelen spat er vanaf.

Tot slot is er de confrontatie met de dood. Zoals bij al zijn gedichten wordt het ook hier niet zwaar, maar blijft de lichtheid domineren. Indrukwekkend is 'inhalen' dat gaat over het overlijden van een oudere broer:

"morgen haal ik hem in
morgen sterft hij voor de vierde keer
ben ik dan groter
word ik ouder
wordt mijn grote broer mijn kleine
mijn ogen vind ik in de spiegel
waar zijn de zijne"

Zo voelt het als je afscheid hebt moeten nemen van iemand die vlakbij stond. Vaak loopt het leven anders dan gepland. Maar toon je je onbreekbaar.