Hoe mix je 1984 met Alice in Wonderland?

The Book censor’s library speelt zich af in een wereld die akelig veel doet denken aan de wereld uit George Orwell's 1984. Na de revolutie is er een dictatoriaal regime ontstaan dat de mensen streng controleert en van alles verbiedt. Een man (de personen in het boek hebben geen namen) krijgt een baan als book censor bij de Censorship Authority. Zijn taak is boeken beoordelen op het feit of ze geschikt zijn voor publicatie en verkoop. Alles wat met fantasie en verbeelding te maken heeft, is sowieso verboden. Zijn eerste boek is Zorba de Griek. Hij wordt zo geboeid door het verhaal dat hij er helemaal in opgaat en zich niet realiseert dat hij feitelijk een verboden boek in handen heeft, en daarmee verandert hij in een zgn. Cancer (een geheime lezer en boekliefhebber). Hij ontdekt dat ook de leidinggevende van zijn afdeling hiertoe behoort. Samen met zijn dochtertje raakt hij steeds meer verslingerd aan boeken als Alice in Wonderland, Pinokkio etc. Dan vindt hij 1984 en realiseert zich wat er in de wereld aan de hand is. Maar dan is het al te laat, en zijn de autoriteiten hem op het spoor…

Het verhaal is prachtig en meeslepend geschreven, en leest als een van de vele sprookjes die de book censor zelf leest. Aangezien we met z’n allen zelf boekliefhebbers zijn, is het niet moeilijk je in de censor te verplaatsen, je kunt dan ook niet anders dan op zijn hand zijn met alles wat hij doet. De man wordt tussen hoop en vrees heen en weer geslingerd, zeker als zijn jonge dochtertje ook helemaal in de ban van boeken raakt. Hij weet dat hij in overtreding is, maar realiseert zich steeds meer ook hoe onzinnig het is om fantasie en verbeelding te verbieden, en zet zijn leestocht voort totdat zijn dochtertje in gevaar komt. Het einde van het verhaal komt totaal onverwachts en raakt je als een mokerslag.

Zoals al gezegd lijkt de setting heel veel op 1984 (en speelt dat boek ook een belangrijke rol in het verhaal), maar het is veel luchtiger geschreven. Niettemin wordt er een sombere, zwarte toekomst geschetst: “There was a time when robots were modeled after humans, but now it was the other way around.” Technologische ontwikkelingen als de mobiele telefoon of computers zijn teruggedraaid, in scholen worden alleen nog feitelijkheden onderwezen, alles wat met vrije expressie te maken heeft is onderdrukt en verboden. “Their aim was to relieve the texts of their inner meanings,so that you could read the Holy Book the same way you’d read the phone book.” Het boek is dan ook een directe aanklacht tegen het regime en tegen censuur, en een roep voor vrijheid van expressie en meningsuiting.

Het verhaal is een ware ode aan boeken en hoe je je daarin kunt verliezen, en daarmee eigenlijk een must-read voor elke boekenliefhebber. Een geweldige prestatie van de Koeweitse schrijfster Bothayna Al-Essa. Het boek is nog niet in het Nederlands beschikbaar.