Lezersrecensie
De bus uit Mostar
Recensie van:
De bus uit Mostar
29 jonge handbalsters op de vlucht voor de oorlog in Joegoslavië
Auteurs:
Gerben van ’t Hek
(1972) is adjunct hoofdredacteur van de regionale kranten van het Mediahuis, waaronder Noord-Hollands Dagblad.
Rens Lieman
(1988) is freelance journalist. Hij schrijft onder andere voor NRC en Noordhollands Dagblad. In 2022 werd hij genomineerd voor de journalistieke jaarprijs De Tegel.
Wijze van lezen:
Recensie-exemplaar ontvangen van uitgeverij Omniboek in ruil voor mijn recensie.
Boek tevens deels geluisterd via Bookbeat. Margo Dames heeft een prachtige, warme en rustige voorlees stem. Zij tilt de toch al mooie tekst op naar een hoger niveau. Het beeldende wordt nog meer versterkt. Alsof de oorlog in mijn huiskamer plaatsvond en de handbalster continu om mij heen stonden.
Uitgeverij: Omniboek
Genre: non-fictie
Cover en flaptekst:
Een meisje ligt op haar buik met haar armen voor zich op de grond. Vaag op de achtergrond zie ik mensen stilstaan, rennen alsof ze een spel spelen. De cover maakt nieuwsgierig. Mooie kleurencombinatie groen met okergeel.
De flaptekst is indrukwekkend en heftig.
Het verhaal:
De bus uit Mostar’ van GerBen van ’t Hek en Rens Lieman begint in mei 1992. Een groep jonge handbalsters, tieners nog, neemt in de schilderachtige stad Mostar plaats in de spelersbus. Om een toernooi in Nederland te spelen, denken ze. In werkelijkheid is het een gevaarlijke, door hun coach georkestreerde vlucht. Eenmaal in Nederland valt het contact met thuis weg. Terugkeren naar Mostar kan niet. Daar komen familie, vrienden en buren steeds meer tegenover elkaar te staan in een etnisch gemotiveerde oorlog. In het Noord-Hollandse Oosterblokker klampen de jonge handbalsters zich met al hun verschillende etniciteiten stevig aan elkaar vast.
Ze groeien op in gastgezinnen. Weken worden maanden. Maanden worden jaren. Kunnen ze ooit nog terug naar huis? In ‘De bus uit Mostar’ reconstrueren GerBen van ’t Hek en Rens Lieman hun verhaal, dat de recente geschiedenis van het voormalig Joegoslavië na Tito een menselijk gezicht geeft.
Quote:
Pagina 230:
Het zijn vaak krachtige vrouwen, dat valt je wel op. Blakend van zelfvertrouwen. Persoonlijkheden. Sommigen zijn moeders en hebben trouwringen om hun vingers. Het stelt hem gerust en – durft hij het toe te geven? – stemt hem trots. Dat zijn meiden zich zo goed hebben ontwikkeld.
In zijn kantoortje vist Joško uit zijn archief, in de onderste schoenendoos, een lijst met namen van alle meisjes die hij uit Mostar redde. Wie weet komt hij op de lijst de naam tegen van de vrouw die hem zojuist bedankte. Er staan 138 namen op : 26 naar Nederland, 85 naar Italië, 27 naar het Duitse Hannover. Hij vindt geen naam die hij aan de vrouw kan koppelen. Zijn gedachten dwalen af naar de namen die niet op de lijst staan. Zeven speelsters van Galen die hij niet meekreeg op zijn reizen, kwamen om tijdens de oorlog. Alle zeven doen hem immens verdriet. Om zijn vriend Šego kan hij nog altijd huilen. Hij was op zijn begrafenis, in een dorp buiten Mostar. Hij had op zijn bruiloft willen staan. Als hij aan deze acht mensen denkt, komt hij tot dezelfde conclusie: wat ik heb gedaan was niet genoeg.
In Zrinjevac stappen de zes vriendinnen op van het terras. Ze wandelen richting Bulevar. Zonder sporttassen om hun schouders, zonder haastig opgespoten deodorant, maar met dezelfde energie om zich heen als dertig jaar geleden, toe ze Galebice waren. De nieuwe generatie in Mostar, de jongens, de obers, ze hebben nooit van Galeb gehoord. Ze zullen de oud-handbalsters niet eens opmerken, nu ze gearmd langs de terrassen lopen. Maar zij voelen het: dit is onze stad. Onderweg passeren ze Bruce Lee, het slappe compromis van een stad waar zogenaamd geen helden bestaan. De vrouwen van Galeb Mostar -katholiek, orthodox, moslim; Kroaten, Serviërs, Bosniakken- kennen er wel degelijk een. In het park gooien meisjes met een handbal over. Een jaar of vijftien zullen ze zijn.
Mijn leesbeleving:
In 1992 was ik nog jong toen de oorlog in Joegoslavië begon. Alle details heb ik niet onthouden. Ik was geïntrigeerd door dit boek. Door dit boek te lezen kwamen alle details, journaal beelden en de verhalen van betrokkenen terug. In kleur, beeld en geluid. Nadat ik begonnen was met lezen kon ik niet meer stoppen. Door de beeldende schrijfstijl bevond ik mij gelijk in het verhaal. Het verhaal dat afgewisseld wordt met historische leerzame feiten over Joegoslavië. En dan vanuit het perspectief vanuit hen, de jonge meiden in de tienerleeftijd, die met een bus stiekem naar Nederland gaan. Zogenaamd om een toernooi te spelen maar in werkelijkheid om de zeer bloedige oorlog te ontvluchten.
De angst, de ontgoocheling, de ontheemding, de heimwee naar alles wat eerst normaal en veilig was is zo voelbaar. De diepe onrust, het niet weten waar je de volgende dag zult zijn of je überhaupt het levenslicht mag aanschouwen. Dit alles is op het scherpst van de snede omschreven. Tijd om moedig te zijn was er niet eens. Je stapte in de bus en verliet huis en haard. En als je dan in Nederland aan komt en contact met thuis onmogelijk blijkt en terugkeren geen optie op dat moment voelde ik het verdriet, de boosheid over de situatie van de oorlog, de vreemde cultuur. De liefdevolle opvang in de gastgezinnen. Maar vaak kan de liefde en zorg niet doorsijpelen in de hoofden en harten. Omdat het hoofd en hart achtergebleven zijn in dat verre land Joegoslavië. Al hoe graag de mensen uit Joegoslavië dankbaar willen zijn dat ze in vrede mogen zijn. Hun zorgen zijn bij de achtergebleven familie, vrienden en kennissen. Hun lot zo onzeker. Dat vreet je van binnen op. En dan nog met de puberteit zien te dealen. Een loodzware opgave.
De strijdende partijen konden een voorbeeld nemen aan deze handbalploeg; een smetkroes van etniciteiten met het diepste respect voor elkaars afkomst, cultuur en geloof. Alles wordt zo indringend mooi in beeld gebracht door de vele foto’s, landkaarten en zo beeldend verwoord.
De hoop om ooit nog terug te kunnen keren naar hun geliefde Joegoslavië wordt danig op de proef gesteld. Ook dat is pijnlijk voelbaar gemaakt. Je leeft het hele verhaal intens mee. De afschuwelijke details van de oorlog waartoe mensen in staat zijn. Verschrikkelijk.
De terugblik na dertig jaar in woord en beeld vind ik een waardevolle toevoeging. Door dit boek te lezen heb ik veel geleerd over de historie van Joegoslavië, de diverse etniciteiten, de cultuur en over de verschrikkingen van deze oorlog. De ziel van hen die deze geschiedenis meemaakten is in dit boek gelegd
In de toekomst lees ik graag meer van deze auteurs; GerBen van ’t Hek en Rens Lieman.
Mijn mening:
Ik geef 5 sterren.
Door de ogen van tienermeisjes die handbalster zijn leer je de historie van voormalig Joegoslavië kennen. Maak je de verschrikkingen van een rauwe, gruwelijke en intense oorlog mee. Maak je kennis met diverse etniciteiten. Deze geschiedenis krijgt op een beeldende wijze een menselijk gezicht.
Hartelijk dank dat ik dit boek mocht lezen Uitgeverij Omniboek.
De bus uit Mostar
29 jonge handbalsters op de vlucht voor de oorlog in Joegoslavië
Auteurs:
Gerben van ’t Hek
(1972) is adjunct hoofdredacteur van de regionale kranten van het Mediahuis, waaronder Noord-Hollands Dagblad.
Rens Lieman
(1988) is freelance journalist. Hij schrijft onder andere voor NRC en Noordhollands Dagblad. In 2022 werd hij genomineerd voor de journalistieke jaarprijs De Tegel.
Wijze van lezen:
Recensie-exemplaar ontvangen van uitgeverij Omniboek in ruil voor mijn recensie.
Boek tevens deels geluisterd via Bookbeat. Margo Dames heeft een prachtige, warme en rustige voorlees stem. Zij tilt de toch al mooie tekst op naar een hoger niveau. Het beeldende wordt nog meer versterkt. Alsof de oorlog in mijn huiskamer plaatsvond en de handbalster continu om mij heen stonden.
Uitgeverij: Omniboek
Genre: non-fictie
Cover en flaptekst:
Een meisje ligt op haar buik met haar armen voor zich op de grond. Vaag op de achtergrond zie ik mensen stilstaan, rennen alsof ze een spel spelen. De cover maakt nieuwsgierig. Mooie kleurencombinatie groen met okergeel.
De flaptekst is indrukwekkend en heftig.
Het verhaal:
De bus uit Mostar’ van GerBen van ’t Hek en Rens Lieman begint in mei 1992. Een groep jonge handbalsters, tieners nog, neemt in de schilderachtige stad Mostar plaats in de spelersbus. Om een toernooi in Nederland te spelen, denken ze. In werkelijkheid is het een gevaarlijke, door hun coach georkestreerde vlucht. Eenmaal in Nederland valt het contact met thuis weg. Terugkeren naar Mostar kan niet. Daar komen familie, vrienden en buren steeds meer tegenover elkaar te staan in een etnisch gemotiveerde oorlog. In het Noord-Hollandse Oosterblokker klampen de jonge handbalsters zich met al hun verschillende etniciteiten stevig aan elkaar vast.
Ze groeien op in gastgezinnen. Weken worden maanden. Maanden worden jaren. Kunnen ze ooit nog terug naar huis? In ‘De bus uit Mostar’ reconstrueren GerBen van ’t Hek en Rens Lieman hun verhaal, dat de recente geschiedenis van het voormalig Joegoslavië na Tito een menselijk gezicht geeft.
Quote:
Pagina 230:
Het zijn vaak krachtige vrouwen, dat valt je wel op. Blakend van zelfvertrouwen. Persoonlijkheden. Sommigen zijn moeders en hebben trouwringen om hun vingers. Het stelt hem gerust en – durft hij het toe te geven? – stemt hem trots. Dat zijn meiden zich zo goed hebben ontwikkeld.
In zijn kantoortje vist Joško uit zijn archief, in de onderste schoenendoos, een lijst met namen van alle meisjes die hij uit Mostar redde. Wie weet komt hij op de lijst de naam tegen van de vrouw die hem zojuist bedankte. Er staan 138 namen op : 26 naar Nederland, 85 naar Italië, 27 naar het Duitse Hannover. Hij vindt geen naam die hij aan de vrouw kan koppelen. Zijn gedachten dwalen af naar de namen die niet op de lijst staan. Zeven speelsters van Galen die hij niet meekreeg op zijn reizen, kwamen om tijdens de oorlog. Alle zeven doen hem immens verdriet. Om zijn vriend Šego kan hij nog altijd huilen. Hij was op zijn begrafenis, in een dorp buiten Mostar. Hij had op zijn bruiloft willen staan. Als hij aan deze acht mensen denkt, komt hij tot dezelfde conclusie: wat ik heb gedaan was niet genoeg.
In Zrinjevac stappen de zes vriendinnen op van het terras. Ze wandelen richting Bulevar. Zonder sporttassen om hun schouders, zonder haastig opgespoten deodorant, maar met dezelfde energie om zich heen als dertig jaar geleden, toe ze Galebice waren. De nieuwe generatie in Mostar, de jongens, de obers, ze hebben nooit van Galeb gehoord. Ze zullen de oud-handbalsters niet eens opmerken, nu ze gearmd langs de terrassen lopen. Maar zij voelen het: dit is onze stad. Onderweg passeren ze Bruce Lee, het slappe compromis van een stad waar zogenaamd geen helden bestaan. De vrouwen van Galeb Mostar -katholiek, orthodox, moslim; Kroaten, Serviërs, Bosniakken- kennen er wel degelijk een. In het park gooien meisjes met een handbal over. Een jaar of vijftien zullen ze zijn.
Mijn leesbeleving:
In 1992 was ik nog jong toen de oorlog in Joegoslavië begon. Alle details heb ik niet onthouden. Ik was geïntrigeerd door dit boek. Door dit boek te lezen kwamen alle details, journaal beelden en de verhalen van betrokkenen terug. In kleur, beeld en geluid. Nadat ik begonnen was met lezen kon ik niet meer stoppen. Door de beeldende schrijfstijl bevond ik mij gelijk in het verhaal. Het verhaal dat afgewisseld wordt met historische leerzame feiten over Joegoslavië. En dan vanuit het perspectief vanuit hen, de jonge meiden in de tienerleeftijd, die met een bus stiekem naar Nederland gaan. Zogenaamd om een toernooi te spelen maar in werkelijkheid om de zeer bloedige oorlog te ontvluchten.
De angst, de ontgoocheling, de ontheemding, de heimwee naar alles wat eerst normaal en veilig was is zo voelbaar. De diepe onrust, het niet weten waar je de volgende dag zult zijn of je überhaupt het levenslicht mag aanschouwen. Dit alles is op het scherpst van de snede omschreven. Tijd om moedig te zijn was er niet eens. Je stapte in de bus en verliet huis en haard. En als je dan in Nederland aan komt en contact met thuis onmogelijk blijkt en terugkeren geen optie op dat moment voelde ik het verdriet, de boosheid over de situatie van de oorlog, de vreemde cultuur. De liefdevolle opvang in de gastgezinnen. Maar vaak kan de liefde en zorg niet doorsijpelen in de hoofden en harten. Omdat het hoofd en hart achtergebleven zijn in dat verre land Joegoslavië. Al hoe graag de mensen uit Joegoslavië dankbaar willen zijn dat ze in vrede mogen zijn. Hun zorgen zijn bij de achtergebleven familie, vrienden en kennissen. Hun lot zo onzeker. Dat vreet je van binnen op. En dan nog met de puberteit zien te dealen. Een loodzware opgave.
De strijdende partijen konden een voorbeeld nemen aan deze handbalploeg; een smetkroes van etniciteiten met het diepste respect voor elkaars afkomst, cultuur en geloof. Alles wordt zo indringend mooi in beeld gebracht door de vele foto’s, landkaarten en zo beeldend verwoord.
De hoop om ooit nog terug te kunnen keren naar hun geliefde Joegoslavië wordt danig op de proef gesteld. Ook dat is pijnlijk voelbaar gemaakt. Je leeft het hele verhaal intens mee. De afschuwelijke details van de oorlog waartoe mensen in staat zijn. Verschrikkelijk.
De terugblik na dertig jaar in woord en beeld vind ik een waardevolle toevoeging. Door dit boek te lezen heb ik veel geleerd over de historie van Joegoslavië, de diverse etniciteiten, de cultuur en over de verschrikkingen van deze oorlog. De ziel van hen die deze geschiedenis meemaakten is in dit boek gelegd
In de toekomst lees ik graag meer van deze auteurs; GerBen van ’t Hek en Rens Lieman.
Mijn mening:
Ik geef 5 sterren.
Door de ogen van tienermeisjes die handbalster zijn leer je de historie van voormalig Joegoslavië kennen. Maak je de verschrikkingen van een rauwe, gruwelijke en intense oorlog mee. Maak je kennis met diverse etniciteiten. Deze geschiedenis krijgt op een beeldende wijze een menselijk gezicht.
Hartelijk dank dat ik dit boek mocht lezen Uitgeverij Omniboek.
1
Reageer op deze recensie
