Een boek met een lampje

In De balletschoenen van Aya vertelt Catherine Bruton het fictieve verhaal van een Syrisch meisje dat samen met haar moeder en broertje is gevlucht voor de oorlog. Haar vader zijn ze onderweg kwijtgeraakt. Zullen ze in Engeland mogen blijven? Op een dag mag Aya mee dansen in de balletles van juf Helena. Kan haar passie voor ballet haar helpen?

De Nederlandse versie van dit uit het Engels vertaalde boek, begint met een voorwoord van Ahmad Joudeh, danser bij het Nederlandse Nationale Ballet. Daardoor krijgt dit fictieve verhaal meteen een realistisch kader.

De cover en titel voorspellen een meisjesachtig verhaal over ballet. Gelukkig staat er op de voorkant een korte tekst waardoor duidelijk wordt dat dit een verhaal is dat dieper gaat dan dat.

De schrijfstijl van Bruton resulteert in een veelvoud aan ‘mooie’ zinnen die weten te raken.
De stukken met weinig dialoog zijn daardoor sterker dan de dialogen zelf. Die laatste lenen zich daarentegen wel goed voor toneellezen in een klascontext. Vertaler Ernst Bergboer is erin geslaagd om die mooie zinnen ook in het Nederlands weer te geven. Echter de eerste hoofdstukken worden ontsierd door enkele typisch Nederlandse woorden (jochie, mudjevol, koppie) die bovendien niet passen bij de sfeer van het verhaal. De auteur heeft een goed evenwicht gevonden tussen begrijpbaar voor kinderen en ook aangenaam voor volwassenen. Ze schuwt de moeilijke woorden en lange zinnen niet en dat is een pluspunt.

‘ Hij was net gaan kruipen destijds, en probeerde constant steentjes in zijn mond te stoppen, terwijl Aya en haar vader platte kiezels keilden over de vlakke, witte zee waarin turquoise vonken dansten in het licht van de vroege lentezon.’

Het verhaal wisselt met korte hoofdstukken van het heden in Engeland naar het verleden in Syrië en onderweg. De flashbacks zijn duidelijk aangegeven door een ander lettertype. Ze zorgen ervoor dat je slechts gaandeweg iets te weten komt over het verleden, wat spanning creëert en de aandacht vasthoudt.

Verschillende personages zijn goed uitgewerkt en kennen een mooie evolutie. Deze evolutie ontbreekt bij Ciara wat enkele ongeloofwaardige gebeurtenissen oplevert. Op een slimme manier weet de schrijfster via juf Helena een link te leggen tussen de oorlog nu en WO II. Het benadrukt dat de drama's als gevolg van een oorlog over plaats en tijd heen vergelijkbaar zijn. Knap hoe Bruton door de achtergrond van de nevenpersonages te belichten, veel verschillende perspectieven biedt op de problemen waar je als vluchteling mee te maken krijgt. Dat zal bij de lezers, jong en oud, leiden tot meer begrip en empathie wat uiteindelijk ook de bedoeling is. Het hele verhaal maakt duidelijk dat vluchtelingen gewone mensen zijn net als jij als lezer. Naast dit al zware thema zitten veel neventhema’s verwerkt: vriendschap, solidariteit, hoop, passie, invloed van je milieu, … Dat leidt tot een verhaal met veel diepgang. Daardoor zijn er veel mogelijkheden voor gebruik in de klas. Elke school zou een exemplaar van dit boek moeten aanschaffen.

Als leeftijdsaanduiding staat 10+ genoteerd en dat is correct. Het balletthema maakt het geheel luchtig genoeg en het is ook zo geschreven dat de hele vluchtelingenproblematiek niet te zwaar gaat wegen.

In haar nawoord vertelt Catherine Bruton dat het haar bedoeling is om boeken te schrijven die empathie vergroten, het vooringenomen beeld van de wereld op zijn kop zetten, je ziel verrijken, een lampje aandoen in je brein. Daar is ze met De balletschoenen van Aya glansrijk in geslaagd.