Wonderlijke wereld

De eerste pagina van 'Iep!' bestaat uit drie lijnen. In drie stappen wordt van die drie lijnen een landschap gemaakt. Vanaf dat moment neemt Joke van Leeuwen je mee in deze wereld. In het verhaal dat volgt, laat Van Leeuwen je regelmatig met vragen of voorbeelden nadenken over de wereld: "Hebben alleen mensen een gezicht? Soms lijkt het of dieren een gezicht hebben. Soms lijkt het of mensen een kop hebben." Dat maakt 'Iep!' behalve een spannend verhaal, voor kinderen ook een kennismaking in filosofie.

De lezer maakt kennis met twee volwassenen, Warre en Tine, die een vreemd vogelmeisje vinden. Ze nemen haar mee naar huis en verzorgen haar. Op een dag vliegt dit meisje, Viegeltje, onverwachts uit. Daarop zijn Warre en Tine verloren: "'Had ik haar nooit mee naar huis moeten nemen?' zei Warre. 'Jawel. Jawel. Anders had ik niet geweten wat ik miste. Dat dacht ik wel eens: wat mis ik toch? Nu weet ik iets.'" Ze besluiten daarom naar de stad te gaan en Viegeltje te gaan zoeken.

Het verhaal wordt ondersteund door veel illustraties die regelmatig niet letterlijk het verhaal volgen, maar de gedachtes die erbij horen. Als er bijvoorbeeld wordt uitgelegd dat je het beste aan tafel eet, staat er vermeld dat het ook op andere manier zou kunnen. Vervolgens zie je vier afbeeldingen van andere manieren: snel, slordig, lui en onhandig. Direct daarna ga je weer verder in het verhaal, met de absurditeit van de illustraties in je achterhoofd. Zo bevat 'Iep!' veel lichte humor.

Deze tekentechniek wordt regelmatig herhaald en werkt de ene keer sterker dan de andere. Bij het beschrijven van enge gedachten over spoken voegt de laatste afbeelding weinig meer toe: als lezer heb je namelijk al een beeld. Soms is er ook herhaling in het verhaal zelf. Zo worden drie verschillende afdelingen in een verzorgingshuis beschreven, waarbij een kleur en bepaald gedrag centraal staan. Het verhaal verliest op zo'n punt vaart.

De humor van Van Leeuwen zit ook in de beschrijvingen van de personages. Warre en Tine worden niet neergezet als alwetende volwassenen. Zo gaan ze op zoek naar informatie in de stad door bij allerlei winkels en instanties binnen te lopen met de vraag of er informatie beschikbaar is. Ook worden een reddingsactie en een verzorgingsinstantie zo beschreven dat je voelt dat Van Leeuwen de draak steekt met bepaalde maatschappelijke fenomenen.

Ondanks het feit dat 'Iep!' bijna twintig jaar oud is, is het verhaal tijdloos. Je hoopt door de goede spanningsopbouw tot het einde dat het lukt om Viegeltje te vinden. Tegelijkertijd is de door humor aangestipte maatschappijkritiek actueel. Al met al is het daarom de moeite waard om 'Iep!' te zeggen als iemand een mooi en grappig boek wil lezen over de wonderlijkheid van deze wereld.