Wat we moeten weten over ontmoetingen met vreemden

In ‘Praten met Vreemden’ neemt Malcolm Gladwell ons mee naar Texas, Cuba, WO2, universiteitscampussen, Sylvia Plath, Al Qaida terroristen en de politie van Kansas City om de aanhouding en dood van Sandra Bland te verklaren. Sandra Bland werd in Texas aangehouden door politieagent Brian Encinia vanwege een lichte verkeersovertreding, uiteindelijk gearresteerd, en ze overleed 3 dagen later door zelfdoding in de politiecel. Gladwell stelt de vraag hoe deze ontmoeting tussen twee vreemden zo ontzettend kon ontsporen, en of deze situatie anders had kunnen verlopen als we meer over ‘de vreemde’ zouden weten. Het antwoord op deze vraag wordt op elegante wijze, stukje bij stukje, gegeven in het boek.
Gladwell schrijft toegankelijk en weet ingewikkeld psychologisch en criminologisch onderzoek in begrijpelijke taal te verklaren voor de lezer. We komen er aan de hand van een aantal casestudies achter dat zelfs mensen die er speciaal voor getraind zijn, anderen verkeerd inschatten, en waarom dit zo is. Gladwell beargumenteert dat het begrijpen van vreemden een onmogelijke opgave is, omdat wij stelselmatig 3 elementen over het hoofd zien als we vreemden ontmoeten (besproken in deel 2, 3, en 5 van het boek). Ten eerste is er de aanname van onschuld, ten tweede de aanname dat mensen transparant zijn, en ten derde ons gebrek aan inzicht over wat Gladwell koppeling (tussen gedrag en situatie) noemt. Om de clou van het boek niet te verklappen zal ik verder niet in gaan op hoe deze drie variabelen een rol spelen bij onze interacties met vreemden en wat ze precies inhouden, maar Gladwell weet een overtuigende reeks argumenten aan te dragen voor de ‘fouten’ die wij maken in ons dagelijks leven.
Ik vond het een aangenaam boek om te lezen, maar er blijven ook wat dingen knagen na het dichtslaan: Als het communiceren en omgaan met vreemden tot dit soort misverstanden en verkeerde aannames leidt, doen we dit dan beter bij de mensen die we langer en beter kennen? En hoe kunnen we deze tekortkomingen overwinnen? Gladwell laat het bij het opsommen en beschrijven van de dingen die mis gaan, maar komt tot weinig concrete aanbevelingen om het beter – of eigenlijk, ánders – te doen. Op pagina 307-308 doet hij een poging, maar dan is het boek al uit. Tot slot: de meeste ‘casestudies’ zijn typisch Amerikaans en wellicht voor de gemiddelde Nederlandse lezer niet erg herkenbaar.
Opsommend is dit boek een aanrader voor wie meer wil weten over de menselijke aard, en voor wie wil weten waarom je soms zo bedrogen uit komt als je vertrouwt op een ander… 3 sterren.