Koeleman verweeft heden en verleden

Bij het tijdschrift De Gids zette Bertram Koeleman zijn eerste schreden op het literaire pad, want hierin verscheen zijn debuutverhaal Haverkort de vlinder. Als romanschrijver debuteerde hij in 2013 met De huisvriend, dat meteen werd genomineerd voor de Anton Wachterprijs. Zijn in 2024 verschenen roman Dit is jouw tijd, waarin herinneringen en verleden als een rode draad door het hele boek heenlopen.

Kort na zijn tweeënveertigste verjaardag hoort Mart Rebius van zijn moeder dat zijn vader is overleden. Op diens begrafenis herinnert hij zich een voorval op de dag dat hij zes jaar oud werd. De exacte toedracht daarvan weet hij niet meer, wel is hij ervan overtuigd dat het iets belangrijks moet zijn. Om dit alles te achterhalen, besluit hij om zijn zesde verjaardag te reconstrueren. Hiervoor koopt hij zijn ouderlijk huis terug, huurt enkele acteurs in en gaat aan de slag. Langzaam komen enkele herinneringen terug, maar zijn twijfel of ze allemaal kloppen wordt steeds groter.

De eerste zin van de roman, waarin verteld wordt dat het verleden van Mart Rebius na zijn tweeënveertigste verjaardag begint, maakt de lezer al meteen nieuwsgierig. Vragen als waarom dat zo is, komen bovendrijven. Desondanks kun je je niet aan de indruk onttrekken dat hij de huidige tijd – het is niet bekend in welk jaar of welke periode de plot zich exact afspeelt – ondanks zijn leeftijd nog steeds niet omarmd heeft. Een van de argumenten daarvoor is het feit dat hij iedere maand een feest organiseert met de jaren negentig van de vorige eeuw als thema, alle moderniteiten zijn daarbij uit den boze. De reconstructie van zijn zesde verjaardag is een extra verklaring om dit te denken, want door zijn obsessie om te achterhalen wat die dag gebeurd is, loopt als een dikke rode draad door het verhaal heen.

Omdat de roman volledig vanuit het perspectief van de veertiger wordt verteld en zijn herinneringen een belangrijke rol spelen, krijgt de lezer een bijzonder goed beeld van hem. Zo komt hij over als een behoorlijk eenzelvige man die het liefst alleen door het leven gaat. Desondanks hangt er nog iets mysterieus om hem heen, want wat nergens naar voren wordt gebracht, is wat hij in het dagelijks leven doet en hoe hij al zijn bezigheden bekostigt. Hij moet eigenlijk wel bemiddeld zijn, maar dat kom je niet te weten. Zijn hang naar wat geweest is, is echter geen belemmering voor zijn ontwikkeling als persoon. Gaandeweg de plot verandert hij in een enigszins minder introvert individu, voor een groot deel is dit zonder meer te danken aan zijn missie. Ook de meeste andere personages hebben hun eigen eigenaardigheden, hetgeen hen bijzonder en enigszins markant maakt.

Het naspelen van Marts zesde verjaardag zorgt voor verschillende bizarre situaties die zo nu en dan verwarrend kunnen zijn. De lezer heeft op die momenten niet meteen in de gaten of deze scènes bij de reconstructie horen of dat ze zich in de fictieve werkelijkheid hebben afgespeeld. Het heden en verleden lijken zich dan met elkaar verweven te hebben. De overgang van de ene naar het andere voorval is eveneens niet altijd duidelijk, het gaat op die momenten te drastisch. Een witregel had dit kunnen voorkomen. Uiteindelijk geeft de hele toneelspelerij geen adequate antwoorden op diverse vragen, hoewel er wel degelijk het een en ander naar voren komt. Over het algemeen verrassend, maar in een enkel geval in de lijn der verwachting.

Dit is jouw tijd is een roman die de lezer terugvoert naar de jaren negentig en daardoor een aantal herkenbare en nostalgische kenmerken herbergt. Koeleman weet, mede dankzij zijn scherpe schrijfstijl, de lezer continu te boeien en laat hem nadenken over de verwevenheid van het heden en verleden.