Debuut om niet snel te vergeten

Als jong meisje – ze woonde toen nog in Iran – schreef Sholeh Rezazadeh al proza en poëzie, maar haar eerste publicatie was, in tegenstelling dan misschien verwacht zou worden, de roman De hemel is altijd paars, dat in 2021 is uitgebracht. Dit debuut, dat een aantal autobiografische elementen bevat, was meteen na verschijnen een groot succes en werd beloond met een aantal literaire prijzen. Voor dit boek liet ze zich inspireren door een brief van de gemeente waarin de kap van een aantal bomen werd aangekondigd.

Een aantal jaren geleden is Arghavan vanuit Iran naar Nederland gekomen om daar een nieuw bestaan te beginnen. Ze heeft een winkel met tweedehands spullen en is bevriend geraakt met een aantal trouwe klanten. Regelmatig denkt ze terug aan haar leven in haar vaderland, aan haar jeugd en aan haar ouders wier huwelijk steeds problematischer werd. Op een dag spreekt Mees, een fluitist, haar aan en niet veel later wordt ze verliefd op hem. Haar wereld is vanaf dan niet meer dezelfde.

Het volledige verhaal wordt verteld vanuit het perspectief van een aanvankelijk onbekende jonge vrouw, waarvan al snel blijkt dat dit de uit Iran afkomstige Arghavan is. Vanaf de allereerste pagina is de lezer niet deelgenoot van haar gedachten en gevoelens, maar komt hij eveneens te weten hoe ze tegen bepaalde zaken aankijkt en om wie ze het meeste geeft. Dit gebeurt allemaal zowel in het heden als in het verleden, wanneer ze herinneringen ophaalt aan de tijd dat ze nog in haar geboorteland bij haar ouders woonde. Hierdoor krijg je een erg goede indruk van haar en is het niet zo heel erg moeilijk haar te karakteriseren. Ze komt, en dat is absoluut positief, een dromer, maar ook iemand die om de kleine dingen in het leven geeft en daar van kan genieten. Kenmerken waardoor ze de lezer voor zich weet te winnen, want je kunt niet anders dan sympathie voor haar opbrengen.

De schijfstijl van Rezazadeh is buitengewoon beeldend, invoelend en toegankelijk. Vanaf het allereerste moment maakt ze regelmatig gebruik van prachtig geformuleerde zinnen en bijna poëtische vergelijkingen. Een treffend voorbeeld daarvan is de zin ‘Er stroomt een warme rivier door mijn aderen’, waarmee de auteur een verliefdheid aanduidt. De liefde die ze heeft voor proza en poëzie wordt daarmee onbetwist aangetoond. Natuurlijk is het niet alleen koek en ei, want thema’s als verandering (van zowel mensen als omstandigheden), cultuurverschillen en eenzaamheid zijn eveneens in het verhaal verwerkt. Arghavan krijgt in een land dat voor haar in feite nog steeds als vreemd aanvoelt, met deze kwesties te maken, en daar lijkt ze het nog weleens moeilijk mee te hebben, met name wanneer anderen een vooroordeel hebben.

Hoewel de roman geen bijzonder hoog tempo heeft, merk je dit eigenlijk niet. Daarvoor leef je te veel met Arghavan mee en ben je te nieuwsgierig naar de ontwikkelingen in haar bestaan, dat zowel mooie als minder mooie momenten heeft. Uiteindelijk lijkt ze alle moeilijkheden te overwinnen en beseft ze, mede dankzij de steun van haar vrienden Anne en Johan, dat haar leven verdergaat. Dit alles maakt van De hemel is altijd paars een debuut om niet snel te vergeten.