Helder verhaal dat aanzet tot nadenken

Na haar opleiding aan de middelbare school volgde Froukje Santing een studie Wereldreligies met als specialisme de islam aan de Universiteit van Leiden, en vervolgens Religiestudies aan de Universiteit van Amsterdam. Hierna werkte ze als verslaggever en redacteur voor een aantal dagbladen en was ze zeventien jaar correspondent in Turkije. Haar kennis over de islam en haar ervaring als correspondent gebruikte ze om haar eerste boek, Dwars op de tijdgeest (2012), te schrijven. In september 2020 verscheen haar eerste roman Meral, waarin ze het thema ‘twee culturen op één kussen’ heeft verwerkt.

Al op vijfjarige leeftijd kwam Meral Kaya met haar ouders vanuit Turkije naar Nederland. Haar ouders waren gelovig, maar dit is haar niet opgedrongen. Ze werkt als arts in een huisartsenpraktijk in Amsterdam. Daar is ze progressief en staat open voor alle meningen, maar wanneer ze thuis is, is ze een stuk conservatiever. Haar man Bilal, met wie ze twee kinderen heeft, is strenger wat betreft de Turkse waarden en normen. Ismail, hun zoon, woont niet meer thuis vanwege een conflict met zijn vader. Meral krijgt hem zover om met hen mee naar Turkije te gaan om vakantie te vieren, zodat hij zich met zijn vader kan verzoenen.

Vooral vanaf de jaren 60 van de vorige eeuw is er sprake van migratie van Turken naar Nederland, waardoor er in het land inmiddels verschillende generaties woonachtig zijn. Hoewel het merendeel van hen goed is geïntegreerd, hebben ze vaak nog wel een band met hun vaderland, de Turkse cultuur, de normen en waarden, de politiek, de religie en ook de taal. Toch is er eveneens een probleem, want in Turkije worden ze niet gezien als volwaardige Turken en in Nederland ziet men hen niet als Nederlander. Of ze er geboren zijn of niet maakt daarbij niets uit. Kortom, ze hebben een dilemma. En die dilemma’s komen in Meral, de debuutroman van Santing, haarscherp bovendrijven.

Hoewel het verhaal in deze roman volledig fictief is, lijkt een groot deel ervan op non-fictie. Dat komt vooral door de problematiek die in deze roman onder de aandacht wordt gebracht, maar ook omdat de lezer een globaal inzicht krijgt in het islamitische geloof, de Turkse cultuur en de gebruiken in het land. Deze elementen, en het feit dat aan een paar actuele thema’s wordt gerefereerd (waar overigens niet verder op wordt in- en doorgegaan), zorgen ervoor dat het verhaal bijzonder realistisch overkomt. De omstreden Gülenbeweging, door Turkije inmiddels op de terreurlijst gezet, komt echter iets prominenter in beeld. Dat hier wat meer aandacht aan wordt besteed, is noodzakelijk voor het verhaal omdat dit deel uitmaakt van het conflict dat Ismail met zijn vader heeft.

Omdat de roman dus zowel een fictieve als non-fictieve uitstraling heeft, is de schrijfstijl enigszins wisselend. Het is beeldend wanneer het fictie is, het is beschrijvend als het een raakvlak heeft met de aan de realiteit gerelateerde zaken. Voor beide geldt echter dat het een helder en begrijpelijk verhaal is, waarin bijzonder goed overkomt wat de problemen en dilemma’s zijn. Daarbij heeft de auteur Meral en haar gezin als voorbeeld gesteld, maar voor de lezer is het overduidelijk dat de worsteling waarmee zij te kampen hebben voor veel meer Turkse gezinnen (en mogelijk ook die van migranten uit andere landen) geldt.

Dat de auteur een gedegen kennis van en over Turkije heeft, is goed te merken. Zonder overdreven gedetailleerde uitweidingen weet ze prima over te brengen wat er bij Turkse migranten leeft, hoe de inwoners van het land zelf over bepaalde dingen denken en welke de politieke kwesties er heersen. Meral, waarin ze veel van al het voorgaande heeft samengebracht, is behalve een roman die een uitstekend beeld geeft van deze Turkse situatie ook een boek dat tot nadenken aanzet.