Dilemma rond beladen thema

In 2014 debuteerde scenarioschrijver M.J. Arlidge als auteur met de thriller Eeny Meeny (Iene miene mutte, 2015), het eerste deel van een serie waarin de eigengereide inspecteur Helen Grace de hoofdrol heeft. Hij heeft ook enkele standalones geschreven, waaronder het in augustus 2023 verschenen Oog om oog. Het gegeven dat enkele oud-criminelen, die een zware misdaad pleegden toen ze kind waren, na hun – vaak relatief korte – straf onder een andere naam en in een andere plaats beschermd verder kunnen leven, terwijl er pogingen zijn en worden ondernomen om hun nieuwe identiteit te achterhalen, vormden de inspiratiebron voor dit boek.

Nadat ze hun straf erop zat, ontvingen zes kindmoordenaars volledige anonimiteit. Ze kregen een andere naam, wonen in een andere plaats en ook hun verleden werd aangepast, dit alles met de garantie dat niemand kan achterhalen wie ze ooit zijn geweest. Als blijkt dat er toch informatie over hen is uitgelekt, ontstaan er bij steeds meer mensen wraakgevoelens over wat de slachtoffers, allen kinderen, en hun familie is aangedaan. De roep om gerechtigheid wordt daarom steeds groter en vergeldingsacties blijven niet uit, maar is dit wel de juiste manier om genoegdoening te krijgen?

Voordat het eigenlijke verhaal begint, vertelt Arlidge in het kort waarom hij deze thriller geschreven heeft. Dit is al interessant om te lezen, maar de vraag waar hij zijn relaas mee beëindigt kan de lezer in feite voor een dilemma zetten. Want hoe voel jij je als je tegenover de moordenaar van je kind komt te staan? Dit is een intrigerend gegeven, want je weet natuurlijk niet hoe je gaat reageren, maar dat je je niet prettig voelt, zal zo goed als zeker zijn. In de plot draait het om zes voormalig delinquenten die, toen ze zelf nog kind waren, één of meer kinderen om het leven hebben gebracht. De situatie van ieder van hen is anders, maar in één ding staan ze gelijk: de familie van het slachtoffer is uit op wraak en zijn erop uit om voor eigen rechter te gaan spelen.

Dit levert zonder meer een boeiend en intrigerend verhaal op, dat over het algemeen niet bovenmatig spannend is. Toch gebeurt er meer dan voldoende, waardoor de lezer van begin tot eind bij alles betrokken blijft. Hij voelt namelijk aan dat escalaties in de lucht hangen, maar natuurlijk niet wanneer dit gaat gebeuren en op welke manier. De auteur werkt hier heel geleidelijk aan steeds meer naartoe en als het moment suprême eenmaal daar is, is de desbetreffende scène behoorlijk gruwelijk en beangstigend, zowel voor het slachtoffer als voor de lezer. Situaties als deze komen overigens niet zo heel veel voor, Arlidge richt zich vooral op de psychologische effecten van de kindermoorden en hetgeen daar het gevolg van is, overigens zowel bij de daders als de nabestaanden. Daarnaast staat de vraag of eigengericht aanvaardbaar is of niet uiteraard ook centraal in het geheel.

De plot wordt afwisselend verteld vanuit diverse perspectieven, zoals een reclasseringsambtenaar, de vader van een slachtoffer en enkele kindmoordenaars. Hierdoor krijg je een goed beeld van hoe ieder van hen de verschillende voorvallen beleeft of beleefd heeft. De keuze van de auteur om een en ander van een paar kanten te belichten is een goede, want dit maakt het totaalplaatje compleet. Bij sommige personages wordt aandacht aan hun privéomstandigheden besteed, hoewel de meeste daarvan wel degelijk met de gebeurtenissen te maken hebben.

Het tempo waarin alles zich afspeelt ligt behoorlijk hoog en de schrijfstijl is kenmerkend voor Arlidge: vlot, beeldend en niet al te ingewikkeld. Oog om oog is echter geen simpele of luchtige thriller, daarvoor is het goed uitgewerkte thema te beladen. Daarnaast laat de auteur je tevens nadenken over het dilemma of je in bepaalde omstandigheden wel of niet eigen rechter mag zijn. Het antwoord daarop is misschien moeilijker dan op het eerste gezicht lijkt.