Tegenvallende exercitie

De eerste spionagethriller waarin CIA-agent Jack Ryan sr. van zich liet horen, was De jacht op de Red October (1984), geschreven door zijn geestelijk vader Tom Clancy. Nieuwe delen volgden en de serie werd een groot succes. Na diens overlijden in 2013 werd de reeks voortgezet door diverse auteurs, waaronder Marc Cameron, die, nadat hij Clancy's debuut had gelezen, groot fan van de auteur werd. In 2024 verscheen het door Saskia Peterzon-Kotte vertaalde Rode winter, alweer zestiende deel met de zoon van Ryan senior: Jack Ryan junior.

Tijdens een in 1985 gehouden geheime missie boven de woestijn van Nevada komt een met de nieuwste technologieën uitgeruste bommenwerper in de problemen en stort neer. Een restant van het vliegtuig wordt door een Stasi-agent meegesmokkeld, waarna een jacht op hem begint. Ongeveer tegelijkertijd neemt een potentiële Oost-Duitse overloper contact op met de CIA en in ruil voor politiek asiel wil hij hen belangrijke en vertrouwelijke informatie verstrekken. Om te achterhalen of zijn bedoelingen betrouwbaar zijn en of hij de waarheid spreekt, wordt Jack Ryan ingeschakeld.

Spionagethrillers zijn er in ruime mate en anno 2024 biedt het schrijven ervan veel creatieve mogelijkheden. Omdat dit nieuwste boek een prequel is, heeft Cameron ervoor gekozen om de gebeurtenissen te laten plaatsvinden tijdens de Koude Oorlog, het concept waar Clancy mee groot geworden is. Ondanks het feit dat de huidige verhoudingen tussen Rusland en het westen momenteel op behoorlijk gespannen voet staan, is het wel de vraag of een dergelijke setting nog wel van deze tijd is, al is het alleen maar omdat een en ander nogal gedateerd overkomt. De lezer zal zijn best moeten doen om zich naar het midden van de jaren tachtig van de vorige eeuw te verplaatsen, de hedendaagse technieken te vergeten en zich in te beelden dat de Berlijnse muur nog overeind staat.

Het duurt lange tijd voordat het enigszins inzichtelijk wordt waar de auteur met het verhaal naartoe wil, en zelfs dan is het lang niet altijd duidelijk wat er precies aan de hand is. Dit komt onder andere omdat Cameron het zichzelf nodeloos ingewikkeld heeft gemaakt. Zo komen de inlichtingendiensten BND, CIA, KGB en Stasi regelmatig opdraven en mag zelfs de FBI een duit in het zakje doen, maar wie waarvoor verantwoordelijk is, is dikwijls een raadsel. Dat is de verhaallijn die zich in de Verenigde Staten afspeelt eveneens. Omdat er geen enkele connectie met de overloper en de voorvallen in Oost-Duitsland is, is alles wat daarover wordt verteld geheel overbodig. Daarnaast is het aantal personages dusdanig hoog dat de lezer vaak niet meer weet wie nu wie is. Niet voor niets is voor in het boek een uitgebreid overzicht opgenomen met de namen van de belangrijkste personen. Zoiets is vaak al een teken aan de wand.

Met de spanning is het over het algemeen karig gesteld, pas ver in de plot is hier voor het eerst sprake van. Voor een groot deel is het gebrek hieraan te verklaren door details als het veelvuldig benoemen van allerlei vliegtuigtypen of het vermelden van het merk rekenmachine. Dergelijke nutteloze feiten vertragen de plot drastisch, geven overbodige informatie en bovendien leiden ze af van waar het werkelijk om gaat. Ruim over de helft ontstaat er meer structuur waardoor het verhaal minder warrig is. De lezer herkent dan een échte verhaallijn, de ontwikkelingen volgen elkaar in een iets hoger tempo op en zijn tevens aanzienlijk dynamischer.

De rol van protagonist Jack Ryan jr. is relatief gezien nog niet zo heel erg groot, zijn personage is derhalve niet heel grondig uitgewerkt, maar beslist voldoende om een globaal beeld van hem te krijgen. Ondanks zijn relatief geringe, maar wel geslaagde inbreng, kan hij niet voorkomen dat Rode winter, waarvan het einde nogal gezocht is, een ietwat tegenvallende exercitie is.

Wil jij ook meer en leuker lezen? Lees dan dit boek voor de Hebban Reading Challenge van 2024!

Vink er bijvoorbeeld de volgende checklistcategorieën mee af: 'Lees een snel boek' en 'Lees een gevaarlijk boek'. Meedoen kan via Hebban.nl/challenge.