Lezersrecensie
In 1910 nemen we met James een HST richting Engeland
Joost de Vries won in 2014 met De republiek de Gouden Uil en staat in 2025 met Hogere machten op de shortlist van de Libris Literatuurprijs. Hij studeerde journalistiek en geschiedenis en toch is dit geen historische roman. Dat laat hij liever over aan mensen die echt in die tijd leefden.
Wat is het dan wel? Een liefdesverhaal dat tegen een historische achtergrond wordt geprojecteerd. In het eerste hoofdstuk leren we de jonge James Willem Welmoed kennen en in het tweede maakt zijn tegenspeelster Elizabeth van Elzenburg haar intrede in Hollywood-stijl. De volwassen James maakt op dat ogenblik carrière in Oost-Java. Vanaf dan kruisen hun paden met de regelmaat van de klok en blijft de aantrekkingskracht, alhoewel ze beide met iemand anders trouwen.
Wat enorm opvalt in het hele boek is de vaart die Joost de Vries erin houdt. Tussen de eerste twee hoofdstukken is er een sprong van kind naar volwassenheid. Daarna pauzeert hij even om de situatie niet alleen vanuit het perspectief van James te bekijken, maar ook van Elizabeth. Er zijn sprongen in de ruimte: van Oost-Java naar Oxford, waar Louise – Elizabeth is dood en begraven – studeert. Plots zitten we midden in WO II. We blijven zowel James, ondertussen een hoge piet, als Louise volgen. We gaan nog naar Den Haag en nemen zelfs het vliegtuig naar Caïro.
James en Elizabeth leer je het best kennen. Interessant is hoe James denkt: hij heeft verschillende kamers in zijn hoofd, zodat hij geen problemen heeft met een liefdesaffaire. Handig als je werk bestaat uit het doorgeven van informatie over personen in dienst van de overheid: een modelspion. Elizabeth heeft een creatiever brein en zet haar eerste stappen als schrijfster. Geen geheime informatie prijsgeven is niet haar sterkste kant. Van de nevenpersonages wordt Hulst in enkele perfecte strepen neergezet: hij heeft een duistere kant met jonge jongens, maar is van goudwaarde voor James Welmoed.
Naast de sneltreinvaart valt de humor op. Joost de Vries geeft rake steken onder water, wat politiek gekonkel betreft. Het stoïcijnse karakter van James is een onuitputbare bron om droge humor te voeden. Joost de Vries laat zijn personages op een bepaald moment letterlijk een spel spelen: Questions. Als lezer kan je je glimlach moeilijk onderdrukken. Connie, James’ wettelijke echtgenote, is een liefhebster van rijmen: alweer een ander stijlfiguur waardoor verveling geen schijn van kans heeft.
Wat is beschaving? is volgens JDV het hoofdthema van het boek. (On)trouw, diepe vriendschap, coming of age, relatie ouder- kind en onvoorwaardelijke liefde komen ook aan bod. De auteur speelt een meesterlijk spel met anachronismen: je kan een liedje in het verhaal horen, terwijl het eigenlijk nog moet geboren worden. Hij toont hoe het gewone leven zijn gangetje gaat, terwijl de wereld in brand staat.
Het verhaal schiet uit de startblokken als een raspaard dat aan een race begint en houdt dat helse ritme tot het einde vol. Het springt van de hak op de tak in tijd en ruimte. Toch vindt Joost de Vries tijd en ruimte om een scherp beeld van de hoofdpersonages te schilderen. Niet alles is ingevuld, niet alles is juist, maar dat is net een spel met de lezer en een uitdaging. De humor is de kers op de taart.
Wat is het dan wel? Een liefdesverhaal dat tegen een historische achtergrond wordt geprojecteerd. In het eerste hoofdstuk leren we de jonge James Willem Welmoed kennen en in het tweede maakt zijn tegenspeelster Elizabeth van Elzenburg haar intrede in Hollywood-stijl. De volwassen James maakt op dat ogenblik carrière in Oost-Java. Vanaf dan kruisen hun paden met de regelmaat van de klok en blijft de aantrekkingskracht, alhoewel ze beide met iemand anders trouwen.
Wat enorm opvalt in het hele boek is de vaart die Joost de Vries erin houdt. Tussen de eerste twee hoofdstukken is er een sprong van kind naar volwassenheid. Daarna pauzeert hij even om de situatie niet alleen vanuit het perspectief van James te bekijken, maar ook van Elizabeth. Er zijn sprongen in de ruimte: van Oost-Java naar Oxford, waar Louise – Elizabeth is dood en begraven – studeert. Plots zitten we midden in WO II. We blijven zowel James, ondertussen een hoge piet, als Louise volgen. We gaan nog naar Den Haag en nemen zelfs het vliegtuig naar Caïro.
James en Elizabeth leer je het best kennen. Interessant is hoe James denkt: hij heeft verschillende kamers in zijn hoofd, zodat hij geen problemen heeft met een liefdesaffaire. Handig als je werk bestaat uit het doorgeven van informatie over personen in dienst van de overheid: een modelspion. Elizabeth heeft een creatiever brein en zet haar eerste stappen als schrijfster. Geen geheime informatie prijsgeven is niet haar sterkste kant. Van de nevenpersonages wordt Hulst in enkele perfecte strepen neergezet: hij heeft een duistere kant met jonge jongens, maar is van goudwaarde voor James Welmoed.
Naast de sneltreinvaart valt de humor op. Joost de Vries geeft rake steken onder water, wat politiek gekonkel betreft. Het stoïcijnse karakter van James is een onuitputbare bron om droge humor te voeden. Joost de Vries laat zijn personages op een bepaald moment letterlijk een spel spelen: Questions. Als lezer kan je je glimlach moeilijk onderdrukken. Connie, James’ wettelijke echtgenote, is een liefhebster van rijmen: alweer een ander stijlfiguur waardoor verveling geen schijn van kans heeft.
Wat is beschaving? is volgens JDV het hoofdthema van het boek. (On)trouw, diepe vriendschap, coming of age, relatie ouder- kind en onvoorwaardelijke liefde komen ook aan bod. De auteur speelt een meesterlijk spel met anachronismen: je kan een liedje in het verhaal horen, terwijl het eigenlijk nog moet geboren worden. Hij toont hoe het gewone leven zijn gangetje gaat, terwijl de wereld in brand staat.
Het verhaal schiet uit de startblokken als een raspaard dat aan een race begint en houdt dat helse ritme tot het einde vol. Het springt van de hak op de tak in tijd en ruimte. Toch vindt Joost de Vries tijd en ruimte om een scherp beeld van de hoofdpersonages te schilderen. Niet alles is ingevuld, niet alles is juist, maar dat is net een spel met de lezer en een uitdaging. De humor is de kers op de taart.
4
Reageer op deze recensie
