Schrijnend stukje vergeten geschiedenis

Ik kreeg van Menno Lanting de vraag om zijn non-fictie boek ‘de bestedeling’ te lezen en heb het in september gelezen. Als ondertitel heeft het ‘de geschiedenis van kinderveilingen in Nederland’.
Deze ondertitel is niet volledig, want het gaat tot mijn grote verrassing ook om wantoestanden in Vlaanderen.

Bestedelingen zijn eigenlijk pleegkinderen, maar ook ouderen en mensen met een beperking die nergens terecht konden. Tot in de jaren ’60 van de 20ste eeuw was het toch wel realiteit. De bestedelingen werden uitbesteed via een veiling aan de laagste bieder.

Een schrijnend stukje geschiedenis waarin de zwakste van onze maatschappij die officieel recht hadden op zorg en opvoeding, hard en onmenselijk behandeld werden. In plaats van hulp krijgen, werden ze ingezet als goedkope werkkrachten binnen gezinnen, op boerderijen, kloosters of zelfs fabrieken.

De auteur kwam dit stukje vergeten toevallig tegen toen hij zijn eigen overgrootmoeders levensverhaal aan het onderzoeken was. Ook zij was een bestedeling.

Hij besluit de situatie van de bestedelingen te reconstrueren in dit boek. Aan de hand van archieven, persoonlijke verhalen en historische documenten laat Lanting zien hoe het uitbesteden in het werk ging. Hij werkt zeer gestructureerd en brengt objectief een duidelijk beeld van hoe het eraan toeging.

Verwaarlozing, zelfmoord, misbruik, rouw, identiteitsproblemen en armoede… Lanting schuwt moeilijke thema’s niet. De verhalen waren allemaal erg schrijnend en Lanting heeft duidelijk veel werk in dit boek gestoken. Niets zo moeilijk als het achterhalen van een stukje geschiedenis over kinderen en ouderen die niemand hadden die voor hun opkwam.

Dit is geen boek dat je in 1-2-3 uitleest. Dit hoeft ook niet. Ik heb mijn tijd ervoor genomen. Lanting heeft zijn best gedaan om zoveel mogelijk kinderen een stem te geven, hij zorgde ervoor dat ze toch belangrijk waren en niet vergeten mogen worden.

‘Van de duizend gezinnen vindt men er één waar het kind uit liefde wordt opgenomen, en 999 waar eigenbelang de belangrijkste of enige reden is om vreemde kinderen in huis te nemen.’