De ontknoping is kunstig geconstrueerd

Jason Goodwin (1964) heeft een grote kennis van het negentiende-eeuwse Istanbul. Erg verwonderlijk is dat niet. Goodwin studeerde Byzantijnse geschiedenis aan de Universiteit van Cambridge en maakte een voettocht van Polen naar Istanbul om onderzoek te doen naar het Ottomaanse rijk. Over zijn pelgrimage schreef hij het prijswinnende On Foot to the Golden Horn. Vervolgens schreef hij Lords of the Horizons: A History of the Ottoman Empire, voordat hij zich waagde aan fictief werk. De brand van Istanbul was zijn eerste historische thriller met de eunuch Yashim in de hoofdrol en daarmee won hij in 2007 meteen de prestigieuze Edgar Allen Poe Best Novel Award. Het boze oog is het vierde deel van de serie, echter het derde waarin Yashim een prominente rol speelt.

In Het boze oog verplaatsen we ons naar het onrustige Istanbul van 1839. De oude sultan Mahmut II, de man die de Janitsaren versloeg, is overleden. Zijn zestienjarige neef Abdülmecid trekt in het moderne paleis Besiktas, en zoals gebruikelijk is moeten de vrouwen van de oude sultan het veld ruimen voor de harem van de nieuwkomer, met uitzondering van prinses Talfa, de zuster van wijlen de sultan. Zij weigert het paleis te verlaten en maakt het de meisjes in de nieuwe harem niet gemakkelijk. Dan beginnen er vreemde gebeurtenissen plaats te vinden, veelal onder de meisjes van het koninklijk orkest. Uiteindelijk valt er een dode en wordt Yashim ingeschakeld, de enige man van buiten de harem die, gezien zijn hoedanigheid als eunuch, toegang heeft tot de vertrekken van de vrouwen. Tussen alle rivaliteit, oud zeer en afgunst moet hij een link zien te leggen tussen de nieuw aangekomen haremmeisjes, de vrouwen van de oude sultan en een jong meisje dat om onbekende redenen in het paleis is achtergelaten.

Maar de moord in Besiktas is niet het enige probleem dat Yashim bezighoudt; door de Grootvizier is hij gevraagd onderzoek te doen naar een dode man met een vreemde tatoeage op zijn arm, die gevonden is in de put van een Orthodox klooster. Een christen? Of toch een Moslim? Met behulp van zijn vriend, de Poolse ambassadeur Stanislaw Palewski, ontdekt Yashim dat de tatoeage het merkteken is van een geheime, Russische organisatie. Als dan ook nog blijkt dat Yashims vroegere mentor Fevzi Ahmet, admiraal van de Ottomaanse vloot, is overgelopen naar de Egyptenaren, beseft Yashim dat er veel meer aan de hand is dan hij aanvankelijk dacht en moet hij al zijn deductievermogen – en vrienden - aanwenden om de op het eerste gezicht los van elkaar staande mysteries op te lossen. Want wie is te vertrouwen en wie niet? En wie is toch de man met het mes die in korte hoofdstukjes ten tonele wordt gevoerd?

Goodwin schetst in Het boze oog een prachtig beeld van het Istanbul van halverwege de negentiende eeuw. Je voelt bijna de wind vanaf de Bosporus door je haren waaien, je hoort de vogels krijsen, je ruikt de geur van kruiden op de markt en proeft de Turkse koffie die in de cafeetjes geschonken wordt. Voeg daarbij het prettige taalgebruik en je hebt een boek dat de liefhebber van de historische thriller volkomen in zijn greep kan houden. De karakters zijn divers en kleurrijk en mede door het veelvuldig gebruik van (oud-)Turkse woorden, waarvan een lijst met vertalingen achterin het boek is opgenomen, wordt vanaf de eerste bladzijde de toon van het verhaal gezet. Maar ondanks de sfeervolle verteltrant is het personage Yashim niet echt te doorgronden. Net als in de vorige delen geeft Goodwin genoeg informatie over zijn verleden en over zijn onbedoelde castratie als kind, maar hoe hij daar emotioneel onder is, blijft onduidelijk. Gelukkig wordt dat gecompenseerd door Yashim een aantal gewoonten mee te geven, zoals het koken terwijl hij nadenkt. De heerlijkste recepten komen voorbij, die je het water in de mond doen lopen. Mede door dat soort gewoonten krijgt Yashim toch een heel eigen gezicht en kun je als lezer niet anders dan hem in je hart sluiten. En ook Yashims Poolse vriend, Stanislaw Palewski, die vaak antwoord geeft op zijn eigen vragen, ontlokt regelmatig een glimlach.

Wie denkt een spannend boek open te slaan, zal bedrogen uitkomen. Het boze oog is verre van dat. Slechts in de laatste vijftig pagina'’s, in de aanloop naar de kunstig geconstrueerde ontknoping, is er sprake van enige spanning en komt het verhaal in een stroomversnelling terecht. Maar dan is het boek wegleggen ook geen optie meer. Snel doorlezen tot het einde wel.