Vergane glorie en afgebleekte chic

Dit boek is een ode aan de stad Oostende, aan vriendschap, aan de (schilder)kunst, aan schrijvers en aan de zee, natuurlijk aan de zee.

Het is een oefening in observeren, goed kijken, langzaam ook, verstild en ingetogen doet de schrijver zijn verhaal.

Dat de stad een aantrekkingskracht had op tal van kunstenaars is bekend. In het vooroorlogse jaar 1939 trok de stad joodse vluchtelingen aan zoals de rijke schrijver Stefan Zweig en de arme schrijver Joseph Roth. Hugo Claus is er opgegroeid. Ook de schilder Léon Spilliaert is er geboren en getogen. En wie van ons kent niet James Ensor? Met zijn etsen en schilderijen, met zijn maskers, zijn Christusfiguren?

Als een mysterieuze dame trok de Stad aan Zee kunstenaars en schrijvers aan. Nu is ze oud en verlept, maar de sporen van haar grootse verleden zijn nog overal te zien en zeker voor wie ernaar op zoek gaat.

En dat doet Peeters. Twee of drie keer per jaar bezoekt hij Oostende. Dan verblijft hij op hotel, schrijft een beetje en loopt rond in verkoopzalen en tweedehandszaken. Hij heeft de roman van Jacqueline Harpman bij, Het strand van Oostende met op de cover een schilderij van Spilliaert.

Wanneer hij terugkeert van een Spilliaertreceptie ontmoet hij 'bij toeval' de kunstschilder Broucke en een beetje historicus. Het Beleg van Oostende, van 1601 tot 1604, brengt hem naar de stad. Hij is op zoek naar de skeletten die nog altijd onder het Mijnplein, op de Visserskaai en in de Wittenonnenstraat zouden liggen. Misschien haalde James Ensor zijn skeletten- en doodskoppenobsessie daar vandaan? 'Het is maar een hypothese', zegt Broucke en het begin van een vriendschap.

Samen gaan ze op zoek naar het Oostende van vroeger, zijn rijke verleden en de bekende kunstenaars die de wereld veroverden en in Oostende bleven wonen.

Vaak loopt hun speurtocht op niets uit. Oude huizen, hotels waar geen spoor meer van te zien is. Want ook Oostende ontsnapt niet aan de nieuwbouw.

Hun onderzoek brengt hen in contact met bejaarde stadsbewoners in oude huizen en appartementen. De schrijver schrijft, de schilder schildert. Daarbij komt een beeld op van een oude elitaire dame met zilveren haar en afgebleekte chic. Alles verandert, alles wordt ouder, nieuwe en jonge generaties vervangen de oudere generaties. Daar doorheen blijft het Oostendse licht wonderlijk hetzelfde.

Dit boek was voor mij een tijdsvenster, een blik op het Oostende van een eeuw die voorbij is. Er komen veel namen van kunstenaars en schilders in voor en ik vond het interessant om iets meer over hen op te zoeken. Zo blijkt Joseph Roth - van wie ik nog nooit had gehoord - veel geschreven te hebben. Eén van zijn bekendste romans is de Radetzky-mars (1932) en die ik na het lezen van dit boek zeker wil lezen. Altijd leuk wanneer het ene boek je naar het volgende leidt.

Broucke en Peeters ontmoeten ook recentere personages, zo ontmoeten ze een echtpaar op een terrasje op de zeedijk. Charlotte heet de dame en haar man heet Fontijn. Het deed mij heel sterk denken aan de schrijver Jan Fontijn en zijn vrouw Charlotte Mutsaers. Het boek 'Biefstuk en benzine' heb ik van hem gelezen. Schitterend boek!

Dan is er nog Charlotte, de dichteres die al twee dichtbundels uit heeft. Ze bezoeken die dag samen met Van Synghel, ook een architect, alle gebouwen van architect Eysselinck in Oostende. Eysselinck stapte uit het leven in 1953. Charlotte noemt nog meer tragische architecten en gebouwen die ze pas heeft bezocht in Turnhout, Pas de Calais, Napels. Het deed mij heel sterk denken aan Charlotte Van den Broeck die ondertussen het boek 'Waagstukken' uitgeeft met dertien teksten over tragische architecten. Dat boek staat trouwens ook op mijn 'te lezen-lijst'.

Wanneer Broucke verhuist van Antwerpen naar Wallonië komt een eind aan de vriendschap tussen Peeters en Broucke. Ook hun bezoeken aan Oostende, vierendertig keer in drie jaar houden op.

Zo verandert alles, maar Oostende blijft bestaan.