Eenzijdig

Beste Luc, Dank je voor het lezen van het boek. Ik reageer op je recensie omdat de bedekte beschuldigingen aan het adres van het gezin mij raken. Net als vele anderen stel je je op aan de kant van de vooroordelen. ‘Als je geen fraude pleegt en je bekt geen ambtenaren af krijg je geen last met de belastingen’, is wat algemeen wordt aangenomen. Je bent dus geen uitzondering, zelfs vrienden en familieleden kozen ervoor het gezin niet te geloven of hun verhaal sterk te relativeren. Ik zou denken dat het boek dit vooroordeel voldoende ontkracht. Ik bracht het waarheidsgetrouwe verhaal van een gezin dat (in het boek) tien jaar lang onrecht wordt aangedaan door de Waalse fiscus. In werkelijkheid is het langer, want ook vandaag is het nog niet gedaan. Wat ik wel kan melden is dat de fiscus ondertussen de handdoek in de ring heeft gegooid. Na elf jaar gaf ze toe dat de aanslag onterecht was en dat er fouten zijn gemaakt. Op dit moment – weer drie jaar later – wacht het gezin Daeseman nog steeds op het vonnis met betrekking tot een schadevergoeding. Het boek vertelt hoe een overheidsdienst zich verlaagt tot leugens, geknoei en knevelarij. Jo en Mona Daeseman zijn slachtoffers, geen daders. Ze verloren hun dromen en tien jaren van hun leven. Dat kan voor ons melig klinken, maar niet als je in hun schoenen staat. Als ze geen gedupeerden waren zou ik dit boek niet hebben geschreven en zouden Kritak en professor Maus zich er niet voor hebben ingespannen. Er zijn meer van dit soort zaken weten we ondertussen, veel meer. De meeste slachtoffers willen of durven er echter niet over te praten, niet omdat ze boter op het hoofd hebben maar omdat de trauma’s diep zijn. Dat zwijgen was de reden waarom De Standaard en Pano afzagen van een reportage. Een recent voorbeeld dat wel de media haalde is het toeslagenschandaal in Nederland. Onterechte verdenkingen en schending van de grondbeginselen van de rechtsstaat, die leidden tot drama’s. Nieuwe wetgeving zoals de antifraude wetten geven ambtenaren gevaarlijk veel macht. Het omkeren van de bewijslast is daar slechts een voorbeeld van: als dat je overkomt moet je je onschuld bewijzen. Een hele klus, want als burger zijn je middelen beperkt door de (terechte) privacy wetgeving. Je hebt het in je recensie over ‘een psychologische aanval van de fiscus’ en ‘een kort lontje’. Vooroordelen en naïviteit kunnen schadelijk zijn. Als je een recensie schrijft over een fictiewerk maakt dat niks uit. Maar met gebrek aan kennis mensen oordelen is wat anders. Filosofe Hannah Arendt waarschuwde in haar tijd al voor ‘de banaliteit van het kwaad’. In de jaren dertig zag ze het kwaad groeien en stelde vast dat nauwelijks iemand erom gaf. Moraalfilosofe Susan Neiman schreef daarover in Knack (knack.be 29-09-2019): ‘Ook nu zitten we in een lastig parket, en diegenen die dat niet beseffen zijn medeplichtig’. Dus nee, wanneer een overheid zich schuldig maakt aan kwaadwilligheid tegenover de burger gaan we niet roepen om nuance. (Zie ook ‘Schouder aan schouder’ op erikraeven.be, het verhaal na het boek). Met vriendelijke groeten, Erik Raeven