Wie is in oorlogstijd je vriend en wie je vijand?

Ik las dit boek in de herziene versie uit 2025. Deze heeft een andere cover dan de hier getoonde cover

“Ineens besefte hij dat er een dubbele kant aan zijn spionageactiviteiten zat. Kon je vriendschap met iemand sluiten en tegelijk informatie lospeuteren?”

In de laatste maanden van de oorlog gaat de Amsterdamse Tanja met haar zusje op kindertransport naar een dorp in het oosten van het land. De kinderen, sterk ondervoed, worden ondergebracht bij gastgezinnen om aan te sterken. Tanja komt terecht op de boerderij van “tante Dien en ome Jan” van Zanten, waar ze behoorlijk moet wennen . Haar zusje wordt elders ondergebracht, het boerenleven is heel anders dan het leven in de stad en het dialect is moeilijk te begrijpen.

Chris komt ook uit Amsterdam. Hij is met zijn ouders naar het dorp verhuist omdat zijn vader daar burgemeester is geworden. Ze zijn aangesloten bij de NSB.

Chris en Tanja ontmoeten elkaar voor het eerst als Chris mag helpen om de kinderen van het transport in veiligheid te brengen (hun boot werd beschoten door de Engelsen die dachten dat het de vijand was).

Chris wil dat zijn vader trots op hem is, en besluit 'de goede zaak' te dienen. Zodoende gaat hij op onderzoek uit als 'spion'.

Tanja komt door de familie van Zanten in aanraking met het verzet en wordt (in eerste instantie zonder het te beseffen) koerierster.

De twee vinden elkaar aardig, maar kan een vriendschap wel bestaan? Chris ontdekt dat er onderduikers zijn bij van Zanten, maar wat zal er gebeuren met Tanja als hij hen verraad. Wat moet hij doen? Is 'de goede zaak' wel echt zo goed? Kan Chris informatie doorspelen aan 'de vijand' en is Tanja wel de vijand?

Tanja is blij met de aandacht van haar stadsgenoot, maar ontdekt dat Chris en zijn familie aangesloten zijn bij de NSB, is hij te vertrouwen? Is Chris hetzelfde als zijn vader of zou hij haar willen helpen als ze dat vraagt.

De titel van dit boek geeft goed weer waar het boek om draait. Wie is je vriend en wie is je vijand, wat is goed en wat is fout? Duidelijk komt naar voren dat in oorlogstijd niet alles zwart/wit is, en dat in tijden van oorlog alles anders kan zijn en je mensen niet zomaar kunt vertrouwen. Tante Dien zegt heel treffend:

'Ie mut niet altied luuster'n naar de mens'n. Die mens'n zegt zo veul....Wat goed is, liekt soms fout en andersum ook.'

De dominee die ook een rol speelt in het verhaal, houdt na de bevrijding een kerkdienst en benoemt dan dat iedereen vergeving nodig heeft.

Het verhaal eindigt niet bij de bevrijding. Dit laat zien hoe de oorlog voortleeft in mensen.

"Vader en moeder waren veranderd. Niet voor even, niet voor een dag. Soms was ik bang dat het voor altijd was. Dat had de oorlog gedaan. Of hadden wij dat gedaan."

Het verhaal is geschreven vanuit wisselend perspectief, Tanja (ik-perspectief) en Chris (personaal perspectief), hierdoor kan de lezer zich beter inleven in beide personen en gaat het dilemma meer leven.

De auteur heeft dit boek vooral geschreven om de lezer aan het denken te zetten en dat is gelukt. Het is een fictief verhaal waarbij bepaalde dingen wel op waarheid gebaseerd zijn, zoals het schip met kinderen dat werd beschoten. De figuur van dominee Sanders is gebaseerd op dominee Overduin die in de oorlog Joodse mensen hielp, maar ook oog had voor 'de vijand'. De vader van Chris was NSB burgemeester. Deze burgemeesters zaten in een lastige positie omdat zij tussen het volk en de Duitsers instonden. De auteur heeft gesprekken gevoerd met zowel mensen die 'goed' als mensen die 'fout' waren in de oorlog. Stichting Herkenning heeft haar geholpen om in contact te komen met de laatste groep

Een spannend jeugdboek met een boodschap voor jong en oud. (ik geeft het 3.5 sterren)

Ik wil Uitgeverij Columbus (Jongbloedmedia) en het Boekencafe hartelijk bedanken voor dit recensie exemplaar.