Hartverscheurend

De Canadese schrijver Lawrence Hill (1957) schreef ‘Het negerboek’, de oorspronkelijke titel is ‘The Book of Negroes’. Vertaald door Ine Willems, Uitgeverij Ailantus, 2011.
Hills is een nazaat van Afrikanen die in de Verenigde Staten in slavernij leefden. Het Negerboek is aan zijn verbeelding ontsproten maar, zoals hij vermeld in de paragraaf In een historisch licht, “het geeft wel weer wat ik weet van de zwarte loyalisten en hun geschiedenis.” De historische feiten zijn hier en daar bewust veranderd ten dienste van deze roman.

Dit is het levensverhaal van Aminata Diallo, ook wel Meena Dee genoemd. Aminata heeft een zorgeloos leven in het Afrikaanse dorpje Bayou, waar ze met haar ouders, als vrije moslima, deel uitmaakt van een Bamana gemeenschap. Haar vader is edelsmid en haar moeder is vroedvrouw. Als klein kind gaat Aminata al met haar moeder mee om baby’s te halen en zo leert ze het vak van vroedvrouw. Als ze een jaar of elf is, wordt ze gevangengenomen en worden haar ouders gedood door “mensenrovers met vuurstokken”. Hier begint haar wereldreis, drie maankeringen zijn ze onderweg naar de kust om daar samen met lotgenoten, en zoals ze het zelf later beschrijft, “als sardientjes in een blik in een slavenschip te worden gestouwd, overzee werden gesleurd, en als ze dat overleefden, op veilingen werden verkocht”. Als slavin moet ze zien te (over)leven. Na een erbarmelijk leven belandt ze als vrije Afrikaanse vrouw in London en gaat ze haar levensverhaal opschrijven.

Bij het lezen van dit boek voelt het werkelijk alsof Aminata zelf haar levensverhaal vertelt. Het is een zeer aangrijpend verhaal over de behandeling van tot slaaf gemaakten. Onrecht, onderdrukking, ontucht, vernedering, het was een mensonterend bestaan wat de ontvoerde Afrikanen moesten doorstaan, en velen overleefden de wreedheden niet. Aminata schrijft “Maar ik leefde door. Op een of andere manier leefde ik maar door.”

Het is een mooi geschreven verhaal, met gebruik van inheemse woorden, die de Afrikaanse sfeer benadrukken. Geen jaren maar regenseizoenen, geen maanden maar maankeringen, geen dagen maar zonnen. Een bijengeschenk is honing. Doordat het een ik-verhaal is grijpt het verhaal je aan, gaan de emoties je aan je hart. Het zijn de jaren waarin de slavernij floreert, 1745-1803 is de tijdspanne van dit verhaal en het speelt zich op diverse continenten af, Afrika, Noord-Amerika en uiteindelijke belanden we in Europa, Londen.

Achter in het boek zijn een aantal paragrafen toegevoegd met informatie. Over de auteur, Over het gebruikte lettertype, In een historisch licht, Aanbevolen literatuur, Dankwoord en Nawoord van Ailantus: Nederland en de slavernij. Deze paragrafen zijn een mooie toevoeging en zeer interessant om te lezen.