Prachtige vertelling

“Telemachus in het dorp” is een roman van Marnix Gijsen. Marnix Gijsen, pseudoniem van Joannes Alphonsius Albertus Goris, was een Belgische schrijver. Zijn pseudoniem komt van Filips van Marnix van Sint-Aldegonde en de achternaam van zijn moeder Euphrasia Gijsen. Gijsen kreeg een strenge katholieke opvoeding maar na de tweede Wereldoorlog nam hij afstand van het geloof.

“Telemachus in het dorp” is gebaseerd op de jeugdherinneringen van Gijsen over de tijd die hij doorbracht in het geboortedorp van zijn vader. De ik-persoon verhaalt over zijn vrije tijd die hij doorbrengt tijdens de vakanties in het boerendorp Blaren. Hij verblijft dan bij zijn oma en zijn nog thuiswonende ongehuwde oom Leander, die hoofdonderwijzer is. Ook gaat hij logeren bij zijn oom Felix, de gemeentesecretaris. Bij zijn oom (die eigenlijk een neef van zijn moeders) Louis, die priester is, gaat hij op visite. Deze drie ooms zijn de lokale symbolen van de macht. De ik-persoon is een bescheiden jongen, ietwat timide en weinig ondernemend, en hij leest veel. Door deze weinig ondernemende houding verblijft hij veelal in het gezelschap van zijn familie en hun kennissen, het merendeel zijn oudere zeer gelovige mensen. Hij ziet en hoort veel, maar houdt zich afzijdig, hij is een slimme jongen. Hij houdt zich als het ware verre van de strijd, een ware “telemachus”. Al de gebeurtenissen die hij meemaakt worden de schimmen die hem zijn verdere leven zullen volgen.

Het boek dateert van 1948 en dat kun je merken aan de gebruikte woorden en de sfeer die wordt opgeroepen. Vrome ouderwetse teksten en woordgebruik zoals “Toen ik hem bekende dat het mercantilisme der plaats mij krenkte en ontstichtte, overtalrijk waren inderdaad de reclames voor aperitief Bernadette en zelfs voor dameslinnen waarbij gewijde namen te pas werden gebracht, antwoordde hij mij, dat dit alles niets te betekenen had, indien men zich door de goede geest wist bezield.” Regelmatig komen er grappige teksten voorbij zoals over de manier waarop een louche hotelletje wordt beschreven: “omdat het zomer en winter kortstondig logies verschafte aan paartjes, wier hoofden niet op dezelfde peluw thuishoorden.”