Chassidische ontmoetingen in Antwerpen

Sinds mijn Tilburgse jaren bezoek ik Antwerpen met een zekere regelmaat. Of het nu is voor de vogeltjesmarkt, een mooie expositie, een literaire happening of een speciale kroeg, altijd probeer ik de stad zoveel mogelijk te voet te doorkruisen want er is veel te ontdekken. Dat merkte ik pas echt, toen ik eens een paar dagen logeerde in een hotelletje naast de Diamantwijk. Het was alsof ik me in een bijzondere enclave in de stad bevond.
Ik verwonderde me over de huizen met een mezoeza op de deurpost, de mannen met hoed en pijpenkrullen die zich daar –bijna altijd afgewend en gehaast- verplaatsten, de ontmoetingen, de winkeltjes, de sfeer. In haar boek ‘Minjan’ probeert Margot Vanderstraeten ons mee te nemen in die aparte, gesloten wereld van de (moderne en ultra-)orthodoxe Joden, de chassidiem, die zo ver van ons lijkt af te staan. Zij probeert te doorgronden en serieus te begrijpen wat deze mensen met hun doorgaans dieptragische achtergrond, beweegt om zo te leven. Om het zichzelf vaak zo verdraaide moeilijk te maken door aan alle religieuze wetten en geboden van hun geloof te willen blijven voldoen en hun tradities tot ver over alle grenzen, in ere te houden.
Daarvoor gaat ze met allerlei Joodse mensen in gesprek. Begeeft zich onder hen, schakelt hen in bij activiteiten, respecteert hen, neemt hen voor zich in, daagt hen uit, geeft vertrouwen en laat niet los. Elke ontmoeting licht weer een tipje van de sluier op en geeft nieuwe inzichten doordat ze haar eigen mening ventileert en het stellen van kritische vragen niet schuwt.
Was het in haar vorige boek ‘Massel tov’ één ultraorthodox gezin dat haar referentiekader vormde, in ‘Minjan’ zijn Margot’s ontmoetingen geschakeerd, zoals ook de godsdienstbeleving varieert. Ze brengt ons in contact met heel verschillende Joodse mensen –mannen èn vrouwen- en vermengt dit gaandeweg ook meer met haar eigen leven en dat van haar partner.
Ze is zeker niet de journaliste-op-afstand, maar eerder een invoelende gesprekspartner die een beroep op de ander doet iets van haar of zijn beweegredenen prijs te geven. Ze voert ons zo mee in een andere “wij- wereld”, die in zijn medemenselijkheid soms niet eens zo gek ver afstaat van ons ‘hiernumaals’. En ondertussen laat ze ons ruimschoots genieten van hun humor en geniet zij van de –binnen hun mogelijkheden- geschonken Jiddische gastvrijheid en vertrouwelijkheid. Een toegevoegde woordenlijst stelt ons lezers in staat de her en der gebruikte Hebreeuwse en Jiddische taal te begrijpen.
Een goed boek en fijn om te lezen!