Roman over familiebanden, schuld en vergeving

Allison King is een Amerikaanse auteur van Aziatische afkomst en woont in Massachusetts. Naast haar schrijfwerk is ze softwareontwikkelaar. Haar korte verhalen werden gepubliceerd in diverse magazines. Ze debuteert met de roman De Phoenix Potlood firma. De vertaling is van de hand van Irene Paridaans.

De negentigjarige Yun woont al vele jaren in Amerika, samen met haar man Torou. Met hun zoon Edward hebben ze weinig contact, maar kleindochter Monica woont tijdelijk bij hen in. Yun heeft beginnende Alzheimer en raakt langzaam haar herinneringen kwijt.

Het levensverhaal van Yun wordt beschreven in een lange brief aan nicht Meng met wie ze al jaren geen contact meer heeft. Als lezer krijg je zo te horen hoe het leven was in Shanghai (China) voor en tijdens de oorlog en onder de Japanse overheersing en over de tijd erna die ze in Taiwan doorbracht als vluchteling. Yun heeft in het verleden een aantal keuzes gemaakt om te kunnen overleven en voelt zich daar schuldig over. Hoewel het verhaal van Yun een indrukwekkende geschiedenis beschrijft, gaat het niet heel diep.

Afgewisseld met de brieffragmenten van Yun speelt het verhaal van Monica in het heden. Zij is een techstudent en is goed in programmeren. Ze ontwikkelt samen met haar professor een dagboek-app die verbindingen kan leggen. Monica komt in contact met de archivaris/onderzoeker Louise Sun. Louise heeft in Shanghai de nicht van Yun gesproken over hun verleden en is zo achter een lang verborgen geheim gekomen.

Het verhaal van Monica wordt vanuit haarzelf verteld en heeft delen in geschreven dagboekfragmenten. Het werk voor de dagboek-app EMBRS krijgt relatief veel aandacht en is af en toe technisch. Monica is jong en erg zoekende naar de weg die ze wil gaan en naar haar eigen identiteit. De interactie met Louise is reflecterend en laat Monica nadenken over zichzelf. De verhouding tussen die twee is moeizaam en niet altijd overtuigend, maar maakt een interessante ontwikkeling door waarbij ze een mate van groei doormaken.

In de achtergrond van het verleden van Yun en Meng speelt een stuk geschiedenis van China. Het is de periode van de Tweede Wereldoorlog en de latere strijd van de Nationalisten versus de Communisten. Helaas wordt het niet diep uitgewerkt. De werkelijke gebeurtenissen worden alleen zijdelings genoemd. Het boek richt zich vooral op de familie en hun leven in de relatieve veiligheid van de potloodfabriek. De oorlog is de basis voor het verhaal van Yun en Meng. Ze worden, net als hun moeders, door hun gave onderdeel van een spionagenetwerk waarbij boodschappen via de potloden worden doorgegeven. De wijze waarop dat gebeurt geeft een magisch realistisch tintje, wat het verhaal bijzonder maakt. Er gaat veel aandacht uit naar dat zogenaamde 'omsmelten' van de potloden, waardoor de omstandigheden waarin ze leven onderbelicht blijft.

Het vertellen en doorgeven van verhalen loopt als rode lijn door het boek. Net als de vraag ‘Moeten alle verhalen worden verteld?’ Want is alles uit het verleden belangrijk om door te geven? Of zijn er verhalen die beter niet verteld kunnen worden? Parallel daaraan loopt Monica tegen ethische vraagstukken aan, wanneer ze iets ontdekt over de data van haar dagboek-app. Het zijn vragen die geen duidelijk antwoord krijgen, maar die de lezer iets meegeven om over na te denken.

De schrijfwijze van King is goed, het leest makkelijk en de combinatie van dagboekfragmenten, gewoon verhaal en enkele chatberichten zorgt voor voldoende afwisseling. Maar het verhaal verloopt traag en voelt afstandelijk door de briefvorm die Yun gebruikt. Tegen het einde is het verhaal van Yun af en komt ook het verhaal van Meng aan bod, waarmee het plaatje compleet is. Na zoveel jaar kunnen ze elkaar vergeven en kunnen ze hun schuldgevoelens loslaten.

De Phoenix Potloodfirma is een roman waarin sterke vrouwen met een special gave een grote rol spelen. Een verhaal over familiebanden, schuld en vergeving en het zoeken naar eigen identiteit.