Met de botte bijl.

Zoals deel twee van de Cromwell-trilogie naadloos overgaat na deel een, is dat ook het geval bij de overgang van deel twee naar deel drie. Anne Boleyn wordt onthoofd, en op de eerste bladzijde van “De spiegel en het licht”, loopt Cromwell weg als het vonnis is uitgevoerd. De weg is vrij voor Henry om te trouwen met de bedeesde, kuise Jane Seymour.
Henry krijgt zijn zeer gewenste zoon, maar Jane sterft kort daarna.
Gregory, de zoon van Cromwell, zegt: “En waarde vader, met wie laat u de koning nú trouwen?
Zowel Henry als Mary moeten een huwelijk sluiten dat gunstig is voor Engeland, zonder de vijandschap van de keizer van het Heilige Roomse Rijk en de koning van Frankrijk nog verder te vergroten. Er zijn onderhandelingen met diverse huwelijkskandidaten. Cromwell schuift Anna van Kleef naar voren. Als zij Henry voor de eerste keer ontmoet, schrikt zij zodanig dat zij de blik in haar ogen niet kan verbergen voor Henry. Deze probeert daarop op allerlei manieren onder dit huwelijk uit te komen.

Cromwell heeft hem zwaar teleurgesteld door deze vrouw voor hem uit te kiezen. Engeland is nog steeds verscheurd door godsdienstige tegenstellingen en heeft weinig buitenlandse bondgenoten.
Hoewel Henry hem nog de titel graaf schenkt en hem bezweert dat hem geen blaam treft, weten Cromwells vijanden Henry kort daarna over te halen Cromwell gevangen te zetten en ter dood te laten veroordelen.
Anna Boleyn werd ter dood gebracht met een scherp zwaard met de tekst “Spiegel der gerechtigheid, bid voor ons” erin gegraveerd.
Cromwell moet het doen met een botte bijl.
De ene Anna was de opmaat naar zijn macht en rijkdom; de andere Anna werd zijn ondergang.

De aanloop naar dit einde vond ik te lang duren. Al in het begin van het boek is de sfeer veel duisterder dan in de vorige twee boeken. De humor is ook veel minder duidelijk aanwezig.
Er is ontzettend veel geharrewar, gekonkel en geruzie. Cromwells vrienden blijken ook zijn vijanden. Slechts een handjevol blijft hem trouw. Mantel heeft ruim 1200 bladzijden nodig om dit verhaal te vertellen. Ook de overige delen waren geen dunnetjes, maar bij dit deel raakte ik regelmatig mijn motivatie een beetje kwijt.
Toch blijft er voldoende te genieten over, dankzij het mooie taalgebruik, de goede vertaling en, net als in deel een en twee, het idee dat je zelf middenin deze turbulente tijd mee kunt leven met de personages.