Een noodzakelijk onderwerp in een te vol boek

2,5-3⭐️

Een tijdje terug werd ik benaderd door Menno Lanting of ik zijn boek De bestedeling zou willen lezen. Hij vertelde me dat het boek gaat over kinderveilingen in Nederland. Mijn eerste gedachte was: "Sorry?! Hebben we dat echt gedaan?". Ja dus. In Menno's boek lees je er alles over.

Menno Lanting is het aangegaan om op toegankelijke wijze een boek te schrijven over een onderbelicht stuk van onze geschiedenis. Je leest de urgentie in zijn werk. In een persoonlijke introductie vertelt hij dat zijn overgrootmoeder bestedeling was en dat hij deze pagina van onze geschiedenis wil belichten. Het getuigt van een vorm van noodzaak; een noodzaak om de verhalen te vertellen en deze vergeten mensen een stem te geven. Dat gevoel is heel goed terug te lezen in het boek en enorm invoelbaar. Wanneer je achter zo'n onrechtvaardig stukje geschiedenis komt, wil je dat de wereld ervan weet. Bovendien eindigt hij met een scherpe reflectie op ons huidige jeugdzorgstelsel.

Dat vind ik direct ook het sterke van het werk van Lanting. Hij stelt aan de kaak én verbindt met het heden. Hiervoor gebruikt hij de verhalen van vele bestedelingen die hij is tegengekomen tijdens zijn research in vele boeken, proefschriften, kranten en archieven. Dat het een uitgebreid onderzoek is geweest, is aan alles te merken.

Toch ben ik niet zo enthousiast over het boek dat er uiteindelijk ligt. Wat mij betreft had hierbij het principe 'less is more' mogen gelden. Menno Lanting heeft zijn boek ingedeeld in vier delen, waardoor het boek in theorie een heel logische opbouw kent. Toch raakte ik die opbouw als lezer kwijt, omdat er zóveel namen en verhalen genoemd werden dat het me duizelde. Alle verhalen komen even kort voorbij, geen enkele naam komt echt vaker terug. Wanneer je dan leest over jongens/meisjes/gezinnen uit de 18e, 19e, 20e eeuw kom je nogal vaak dezelfde namen tegen. Hierdoor was ik al snel het overzicht kwijt. Daarnaast moest Lanting om het verhaal van en specifiek persoon te vertellen vaak eerdere informatie herhalen. Deze combinatie van een stortvloed aan informatie en veel herhaling maakte het voor mij geen prettig leesbaar boek.

Wat in de categorie 'less is more' een tekenend voorbeeld voor me was, is dat tussen neus en lippen door in twee verhalen van uitbestede meisjes de naam van het instituut De goede herder viel. Nu heb ik vorig jaar het boek "De meisjes van De goede herder" van Christel Don geluisterd. Het feit dat zij een heel boek heeft kunnen schrijven over dit instituut, terwijl het in dit boek een van de vele instituten/pleeggezinnen etc. is wiens namen worden genoemd bevestigde voor mij het gevoel dat de auteur getracht heeft te veel verhalen in één boek te willen stoppen.

Daarnaast vond ik het lastig dat er een aantal wisselingen in vertelstijl in zaten. Soms las het even als het dagboek van de onderzoeker (Menno), dan weer als een droog feitelijk verhaal/naslagwerk en dan was er ineens een uitschieter waarbij in directe rede geschreven werd. Al met al deed het daardoor voor mij wat minder professioneel aan (terwijl de diepgang van het onderzoek en de tijd, moeite en energie die erin zit wel echt terug te lezen is).

Ik snap volledig dat Menno Lanting de namen heeft willen noemen van al deze mensen die door pech aan de verkeerde kant van de maatschappij zijn geboren, vreselijke dingen hebben meegemaakt en nu worden vergeten, maar voor de leesbaarheid van het boek had een selectie van deze verhalen voor mij beter gewerkt.