Een indringende blik op de Syrische burgeroorlog

Gabriele Clima (1967) is een schrijver van boeken voor jongeren. Hij heeft hiervoor al diverse prijzen ontvangen.
Nu is in Nederlandse vertaling een boek uit 2017 verschenen dat in 2018 een prestigieuze Italiaanse prijs heeft gekregen.
Het verhaal speelt in Syrië tijdens de huidige burgeroorlog en draait om twee afzonderlijke geschiedenissen, van een jongen uit Aleppo en een meisje uit Damascus, beiden ongeveer dertien jaar. De verhalen worden afwisselend verteld en beschrijven de manier waarop deze jongeren de oorlog ondergaan. Het toeval laat ze een aantal keer bij elkaar in de buurt komen.
De jongen, Salìm, groeit op in een tamelijk liberaal gezin. De ouders ondergaan tamelijk gelaten de gebeurtenissen, maar Salìms broer Abèd besluit iets te doen. Hij stelt zich, samen met een vriendje, tot taak om uit de kapotgeschoten huizen zo veel mogelijk boeken te redden, onder het motto “je redt je ziel als je boeken redt”.
Het leven van Salìm, die zich met zijn dertien jaar oud genoeg acht om mee te doen (maar van Abèd niet mag), wordt in belangrijke mate beïnvloed door de gevolgen van deze actie voor hemzelf en de rest van de familie. Door de ontwikkelingen besluit zijn vader uiteindelijk om, samen met Salìm, te vluchten naar Europa. Ze maken hiervoor gebruik van een mensensmokkelaar, die niet erg betrouwbaar is. Hierdoor moeten ze meerdere keren proberen te vertrekken, maar uiteindelijk zijn ze in ieder geval op weg.
Het meisje, Fatma, leeft in een meer traditioneel gezin waar het geloof een vrij grote rol speelt. Haar vader besluit zelfs om met het hele gezin te verhuizen naar Raqqa, 450 kilometer verder, omdat hij haar hier naar een Koranschool laat gaan. Ondanks de nadelen die dat voor haar met zich meebrengt, voelt ze zich hier toch wel op haar plaats. Ze zal er alleen haar vriendinnen missen en vooral haar opa, die echter een creatieve manier heeft gevonden om stiekem toch met haar in contact te blijven.
Van haar broer Khalid, die zich actief met de burgeroorlog bezig houdt, krijgt ze voor haar verjaardag twee uitgestelde cadeaus. Met het eerste is ze heel blij, met het tweede aanvankelijk ook, maar haar enthousiasme hierover wordt geleidelijk aan getemperd door twijfel. Ze denkt hierbij onder andere “ik ken de Koran misschien wel beter dan jij. Wat jij zegt, heb ik niet in de Koran zien staan …als het niet in de Koran staat, … dan staat het in de Koran omdat jij het erin hebt gezien … [dat] verandert alles”. Ze besluit dan ook op haar eigen manier met het cadeau om te gaan.
Het boek is weliswaar geschreven voor jongeren, maar het is ook voor anderen een zeer lezenswaardig boek, omdat het heel goed beschrijft hoe verschillende groepen een burgeroorlog ondergaan en sowieso hoe het is om onder deze omstandigheden te leven. Als lezer ga je de moeilijke keuzes van de hoofdpersonen bijzonder goed invoelen. De sfeer in de steden en in de families wordt uitzonderlijk goed beschreven, je voelt die als lezer mee.
Het is een boek dat iedereen kan worden aanbevolen.