Geen wolkenvrije verjaardag ! ★★★1/2

Een Bigi Yari is een bijzondere verjaardag zoals, bijvoorbeeld, een jubileum dat is. Als tien Nederlands-Surinaamse schrijvers hun gedachten laten gaan over het vijftigjarige bestaan van de staat Suriname, dan mogen ze hun bundel dus met recht en rede 'De grote verjaardag' noemen.

NIET VERTEERDE PIJN
Hoewel elke auteur andere accenten legt, kun je zeggen dat er op tal van bladzijden met een verbitterde stem gesneerd wordt naar Nederland - het koloniale én het huidige - de militaire coup van 1980 veroordeeld wordt en oprechte, strijdvaardige voorouders een eerbetoon krijgen. Zo is er het door de ziel snijdende levensverhaal van activist Louis Doedel (1905-1980), de oudoom van journalist Nina Jura, die 43 jaar lang werd opgesloten in een psychiatrische instelling.

Tussen alle verhalen en invalshoeken komt de kwaliteit van de journalistieke stukken bovendrijven. Verslaggevers zoeken altijd naar diepgang, context en duiding. Naast Nina Jurna is er Iwan Brave die zijn zorgen uit over de grote uittocht van Surinamers op zoek naar een comfortabeler en stabieler leven. 'Brain drain' is nooit gunstig voor een natie!

WAAR IS THUIS?
Zowel rond de onafhankelijkheid als na de militaire coup kwam er een massale migratie op gang. Het verhaal van dierenarts Chris Polanen illustreert de onzekerheid waarin veel Surinamers in die tijd leefden. In zijn jeugd was hij een draaideurmigrant, heen en terug en weer weg, aan de hand van zijn moeder. Hij noemt zich een Euro-Surinamer die ooit heeft moeten kiezen tussen zijn land en zijn gezin en uiteindelijk emotionele rust heeft kunnen vinden. Een migrant is niet noodzakelijk een dolende ziel!

Toch komt het allermooiste stuk van schrijfster Shanti Singh, één van de 170.000 Nederlandse Hindostanen. Met haar lichtvoetige vertelstem stelt ze haar verweesde moeder voor die ontdekte dat je ook in een vreemd land familie kunt vinden, geen bloedverwant maar een erg waardevolle culturele zus.

'Bigi Yari' herinnert je aan een multi-etnisch volk waarvan de voorouders over de wereld zwierven. Creolen, Marrons, Hindostanen, Chinezen en zij die niet eens precies weten welk bloed door hun aders stroomt, hebben hun wortels in India, Indonesië, China, West-Afrika en Europa. Laten we ook de voor de inquisitie gevluchte joden en de inheemse volkeren, die voor een groot gedeelte opgingen in de nieuwkomers, niet vergeten. Voor velen van hen bleek Suriname een tussenstop op weg naar Nederland.

VEEG OOK VOOR JE EIGEN DEUR!
Wat je in dit boek mist, is de blik vooruit, een visie op de maatschappelijke toekomst van een land dat een veel beter bestuur verdient. Je hoort niemand klagen over de zakkenvullers noch over de grootspraak van onmachtige politici. Een groeiperiode van vijftig jaar is niet lang maar ook niet kort! Als Bodil de la Parra je meeneemt naar de laatste dagen van haar in 2024 overleden vader, gaat je haar rechtop staan van verontwaardiging. Een arts en een bed vinden bleek een uitdaging die om volharding vroeg!

Het argument dat hebzucht een koloniale erfenis is, kan niet eindeloos worden aangehaald! En dat Surinaamse partijpolitiek als gevolg van het koloniale bestuur langs ethnische lijnen loopt, is evenzeer een makkelijk excuus voor het gebrek aan samenhorigheid. In tal van landen, die niet door een buitenlandse mogendheid gebrainwasht werden, bijvoorbeeld in de Balkan, zie je dat sektarisch denken overheerst en verlammend werkt. De Ottomaanse voetafdruk, die trouwens niet in alle Balkan-landen werd achtergelaten, is niet vergelijkbaar met het ideeëngoed en het maatschappijmodel van Westerse overheersers. Mensen hebben vaak een clanmentaliteit! Uitgebreider ingaan op deze kwestie zou ons nu te ver leiden...

WAAR IS TANTE ES?
Hoewel er voor diversiteit is gekozen, zou de scherpe kijk van theatermaker Jörgen Raymann niet misstaan in deze bundel. Werd hij niet gevraagd of voelde hij zelf geen band met dit project? Of was hij misschien zijn eigen Bigi Yari aan het voorbereiden? In 2026 wordt hij 60 en presenteert hij zijn nieuwste show 'Welkom thuis'. Benieuwd naar hoe hij omgaat met zijn veellagige identiteit die de hele geschiedenis van Suriname in zich draagt!
Lees meer op: https://inktkoelie.blogspot.com/