Een meer dan boeiende periode

In het boek staat het jaar 1968 centraal, maar het zou geen doortimmerd verhaal zijn wanneer niet de ontwikkelingen naar dit jaar toe beschreven zouden zijn. Dit heeft Roel Janssen kundig gedaan. Het boek beschrijft de ontwikkelingen rond 1968 op zes plaatsen in de wereld: Parijs, Praag, Vietnam, Verenigde Staten, Mexico (en Cuba) en Amsterdam. Deze tour wordt voorafgegaan door een algemene beschrijving van de situatie in de wereld. Janssen strooit daarbij kwistig met socio-economische statistische gegevens, waaronder die over economische groei, werkgelegenheid en bevolkingssamenstelling.  

Het eerste 'echte' hoofdstuk over Parijs begint sterk. De auteur die zich naar Parijs spoedde om mee te doen aan de demonstraties, verduidelijkt de achtergronden van de studentenoproer. Door de babyboom, ook in Frankrijk, nam het aantal studenten zodanig toe dat de overheid genoodzaakt was dependances van de Sorbonne in de voorstad Nanterre te bouwen. Daar was totaal geen vertier voor studenten. In die tijd waren er flats voor mannelijke studenten en aparte flats voor vrouwelijke studenten, waartoe mannelijke geen toegang hadden. Dit leidde tot verzet en op zijn 'hoogtepunt' tot stakingen waaraan miljoenen Fransen deelnamen. Janssen beschrijft de spanningen tussen de van elkaar verschillende doelen van studenten en arbeiders heel helder. Soms trekt de auteur ontwikkelingen zo breed dat de lezer de relatie tot 1968 uit het oog dreigt te verliezen. Zo lijkt het hoofdstuk Parijs op onderdelen meer over de opkomst en ondergang van De Gaulle te gaan dan om de studenten- en arbeidersmanifestaties in dat jaar.  

Interessant zijn de verbindingen die her en der in het boek gelegd worden tussen de gebeurtenissen op de verschillende plaatsen, bijvoorbeeld die tussen Parijs en Vietnam:

'President De Gaulle is er trots op dat hij het Vietnamese vredesoverleg naar Parijs heeft gehaald. Hij bevestigt de status van Frankrijk als diplomatieke speler op het wereldtoneel. Maar door de studentendemonstraties op vrijdag 10 mei is Parijs veranderd in een belegerde stad en op maandag 13 mei legt een openbare staking het openbare leven plat. Daardoor komen de Noord-Vietnamezen en Amerikanen pas op 14 mei voor het eerst bij elkaar in het voorname Hôtel Majestic aan de Avenue Kléber.'   

Enigszins een vreemde eend in de bijt, maar zeker interessant, is het hoofdstuk over Praag en Dubcek. Uiteraard gaat het om  belangrijke gebeurtenissen in 1968, maar de relatie tot de ontwikkelingen op de andere locaties is er eigenlijk nauwelijks of niet. Het zou mooi passen in een hopelijk volgend boek van Janssen over (pogingen tot) ontsnapping aan het communistische juk in Oost-Europa: Hongarije (1956) met Imre Nagy, Tsjecho-Slowakije (1968) met Alexander Dubcek, Oost-Duitsland (1989-1990) en de Sovjet-Unie (1991) met Boris Jeltsin. Ook het uiteen vallen van het communistische Joegoslavië (1980, met de dood Tito) zou hieraan kunnen worden toegevoegd.  

De oudere lezer zal zich veel van het beschrevene herinneren. Niettemin zal deze verrast worden door de diepgang van de beschreven gebeurtenissen, waardoor ook de oudere lezer nog onbekende informatie wordt voorgeschoteld. Het zal voor de schrijver een hele klus geweest zijn om alle achtergrondinformatie te verzamelen en op een plezierig leesbaar rijtje te zetten. Voor de meeste lezers zal het hoofdstuk over Amsterdam het meest herkenbaar zijn. Veel spraakmakende zaken uit die jaren heeft Janssen niet gemist of het moeten de ontwikkelingen in de TV-wereld zijn. Denk bijvoorbeeld aan het controversiële jongeren-programma Hoepla! van Wim T. Schippers & co, waarin voor het eerst een blote vrouw op TV verscheen, het fotomodel Phil Bloom. Begin 1968 stemde een recordaantal kijkers tevergeefs af op de volgende aflevering van Hoepla!, maar deze is nooit uitgezonden omdat de makers uit de VPRO werden gezet. Voor de jongere lezer die de jaren zestig niet heeft meegemaakt, geeft het een mooi beeld van de tijd waarin hun vorige generatie(s) zijn opgegroeid. Dit tijdsbeeld heeft de auteur zo beschreven dat zijn teksten blijven boeien en de lezer benieuwd is wat komen gaat.  

1968 is een heel lezenswaardig boek, waarin Roel Janssen belangrijke gebeurtenissen in de wereld op een fascinerende manier beschrijft. Ook mensen die minder geïnteresseerd zijn in geschiedenis, maar houden van waargebeurde, boeiende verhalen, zullen dit boek waarderen.