Evolutie ontdekken tussen groen en beton!

Menno Schilthuizen neemt de lezer in zijn nieuwste boek ‘Darwin in de achtertuin’ mee op een verrassende ontdekkingsreis – niet naar exotische oorden, maar gewoon in de eigen straat of achtertuin.

Met een mix van wetenschappelijke diepgang en aanstekelijk enthousiasme laat hij zien dat evolutie overal om ons heen plaatsvindt, zelfs in de kleinste stadsparkjes of tussen de stoeptegels. Dit boek is geen droge biologieles, maar een uitnodiging om zelf de rol van moderne Darwin op te nemen, gewapend met niets meer dan je nieuwsgierigheid en je smartphone.

Wat mij meteen opviel, is hoe Schilthuizen complexe ideeën heel toegankelijk maakt. Hij verbindt alledaagse wonderen zoals de inventiviteit van insecten met grotere thema’s zoals klimaatverandering en biodiversiteit, zonder ooit belerend te worden.
Zijn anekdotes over “straatbiologen” die via apps bijdragen aan wereldwijd onderzoek, maken duidelijk: wetenschap is niet voorbehouden aan mensen in witte labjassen.

Het boek is opgedeeld in drie heldere delen, elk met een eigen focus:
- Je eigen Down House
Hier introduceert Schilthuizen de idee dat iedereen een moderne Darwin kan zijn. Met praktische tips – zoals het gebruik van je smartphone als microscoop – daagt hij lezers uit om zelf aan de slag te gaan.
- De stad als Galápagos
Dit deel is een ode aan de verrassende biodiversiteit in stedelijk gebied. Van metselbijen in slakkenhuizen tot paddenstoelen tussen stoeptegels: evolutie is overal.
Hier transformeert Schilthuizen je stadswijk m.a.w. tot een levend laboratorium, waar planten en dieren zich continu aanpassen aan verstedelijking.
- Kennis is macht
In dit deel sluit de auteur af met een oproep tot actie. Hoe kunnen we stadsnatuur beschermen? En waarom is die kennis cruciaal voor biodiversiteit?

Deze opbouw voelt naar mijn gevoel logisch aan en nodigt uit om het boek in hapklare porties te lezen, want hoewel de informatie dicht opeen staat, houdt de luchtige toon het zeer prettig leesbaar prettig.
De illustraties van Jono Nussbaum zijn een verademing. Ze vangen de schoonheid van stadsnatuur in sobere lijnen – denk aan een detailstudie van een mier op een boomstam of een tekening van een skelet van een vogel gevonden op het strand.
Deze visuele intermezzo’s breken niet alleen de tekst, maar stimuleren ook om zelf beter de natuur te bekijken/bestuderen.

Wat dit boek volgens mij bijzonder relevant maakt, is de link naar ons mentaal welzijn.
Schilthuizen citeert onderzoek waaruit blijkt dat zelfs vijf minuten in een groene omgeving stress verlaagt – een subtiele reminder dat natuurbehoud niet alleen om planten en dieren gaat, maar ook om onszelf.
Zijn pleidooi voor “micro-natuur” (denk aan geveltuintjes of insectvriendelijke balkons) voelt daardoor zowel urgent als hoopvol.

Het boek is ook voor leken zeer toegankelijk
Waar sommige populairwetenschappelijke boeken blijven steken in het abstracte, reikt Schilthuizen concrete tools aan zoals tips om insecten te fotograferen.
Maar voor absolute biologenovices kan de informatie soms toch wel overweldigend zijn, al compenseert de opbouw in korte hoofdstukken dit grotendeels.

Persoonlijk miste ik een overzicht van veelvoorkomende stadssoorten (vogels & insecten) als naslagwerk. Maar deze details doen weinig af aan de kernkracht: dit boek verandert blijvend hoe je naar je omgeving kijkt.
Of je nu een doorgewinterde natuurliefhebber bent of gewoon weleens verwonderd raakt over een paardenbloem in een scheur in het asfalt ‘Darwin in de achtertuin’ is een viering van veerkracht, zowel van de natuur als van onze eigen nieuwsgierigheid.

Het boek moedigt aan om niet passief te consumeren, maar actief waar te nemen en zal je steeds bijblijven omdat het de evolutie niet als een abstract proces presenteert, maar als iets wat zich afspeelt in de berm waar je dagelijks langs wandelt of fietst.
‘Darwin in de achtertuin’ is wat mij betreft geen droge biologiebijbel, maar een levendige viering van de natuur om ons heen.
Of je nu een doorgewinterde natuurliefhebber bent of gewoon nieuwsgierig bent naar de mieren op je terras, Schilthuizen maakt duidelijk dat evolutie geen ver-van-je-bed-show is.
Dit boek informeert niet allen, maar activeert ook, en laat net dat zijn wat we nodig hebben in het tijdperk van klimaatverandering.
Het boek is wat mij betreft een aanrader voor elke natuurliefhebber en voor iedereen geïnteresseerd in biologie in het bijzonder.

Ik waardeer dit boek graag met 4 sterren.

Dank aan ‘De club van echte lezers’ om dit boek ter beschikking te stellen om te recenseren.