Een aangrijpend boek over Belgisch koloniale verleden!

Een verhaal over het koloniale verleden van België

Wat als je zes jaar bent en er verschijnen op een dag mensen in je dorp, die je wereld helemaal veranderen? Mensen met een andere huidskleur, een andere taal en heel veel andere gewoontes. Ze zeggen dat ze komen helpen, maar nemen ook dingen af, zoals je huis, je gewoontes, je vrijheid… en tig andere zaken!

Kimia is een gewoon meisje uit een Congolees dorp. Ze is heel nieuwsgierig, speelt graag, houdt van haar moeder, van haar grootmoeder en van het leven in haar dorp. Maar op een dag verschijnen de “witte geesten”, zoals ze hen noemt: Belgische kolonialen. Ze bouwen huizen en kerken, bemoeien zich met hoe de mensen moeten leven, veranderen het dorpsritme: alles wordt anders!

Wat ik heel speciaal vind, is dat de auteur ervoor gekozen heeft om het verhaal door Kimia te laten vertellen. Er worden geen ingewikkelde termen, geen zware analyses gebruikt of voorgelegd, maar enkel en alleen de zuivere, heldere blik van een kind, dat eenvoudige maar pertinente vragen stelt, die eigenlijk heel diep gaan, zoals:

“Blijven de witte mannen?”, “Is vroeger voorbij?”
En waarop haar moeder zacht maar resoluut antwoordde:
“Ze blijven.”, “Niets zal meer zoals vroeger zijn.”

Deze paar zinnen maken al erg duidelijk hoe diep de impact van de kolonisatie was. De wereld zoals Kimia die kende verdwijnt, maar wat ervoor in de plaats komt, is niet altijd beter, maar pijnlijk en verwarrend. Als lezer kijk je dus echt mee door de ogen van een zesjarige. Je voelt wat zij voelt: verwondering, verdriet, verwarring, maar ook hoop. Het is bijzonder hoe goed de schrijfster in het hoofd van een kind kruipt en het laat zien dat kinderen meer begrijpen dan volwassenen soms denken. Kimia’s blik is helder en gevoelig.

Dit boek is niet alleen een verhaal, maar daarnaast ook een bron van kennis. Tussen de hoofdstukjes door krijg je als lezer korte informatieve stukjes te lezen, met weetjes over het leven in Congo vroeger, tijdens en na de kolonisatie. Dat gebeurt op een heel begrijpelijke manier, zonder moeilijke woorden, maar met respect voor de feiten. Die weetjes zijn duidelijk uitgelegd en sluiten goed aan bij het verhaal van Kimia. Ze helpen jonge lezers (en volwassenen) om de geschiedenis beter te (leren) begrijpen. Want wat Kimia meemaakt, is niet zomaar een verzinsel: het is gebaseerd op echte gebeurtenissen, op het verleden van Congo en België. De combinatie van fictie en feiten maakt het boek bijzonder geschikt voor gebruik op school. Het kan dienen als instap in een les geschiedenis of als vertrekpunt voor een klassengesprek over kolonialisme, racisme, identiteit en culturele verschillen.

De illustraties in het boek maken alles nog tastbaarder. Ze zijn krachtig, mooi en soms ontroerend. De kleuren en vormen vertellen mee met de tekst. Je ziet het verschil tussen de warme sfeer van het dorpsleven vóór de komst van de kolonialen en de kille, afstandelijke wereld daarna. De gezichten van de personages drukken veel gevoel uit: verdriet, trots, verwarring, liefde. Voor kinderen helpen de tekeningen zeker om het verhaal beter te volgen, zonder dat alles uitgelegd hoeft te worden. Voor oudere kinderen en volwassenen zorgen ze ervoor dat je nog dieper geraakt wordt door wat er gebeurde en geven ze een extra laag aan het verhaal.

De Belgische kolonisatie van Congo heeft diepe sporen nagelaten. Maar er werd lange tijd niet of nauwelijks over gesproken en zeker niet met kinderen. Dat maakt ‘Kimia in het hart van Congo’ zo bijzonder, omdat het dat moeilijke verhaal op een toegankelijke, eerlijke en warme manier vertelt. Het boek toont niet alleen het onrecht, maar ook de kracht van mensen zoals Kimia, haar moeder, haar dorp …

Het boek zegt: je mag vragen stellen, je mag verdrietig zijn om wat er gebeurd is, maar je mag ook trots zijn op wie je bent, op je wortels, op je veerkracht, op …

De quote van politicologe en schrijfster Nadia Nsayi op de achterflap is meer dan terecht: “Het verhaal van Kimia brengt de koloniale geschiedenis van België in Congo op een meeslepende en ontroerende manier. Dit boek is belangrijk voor kinderen en jongeren, maar ik hoop dat het ook ouders en leerkrachten zal bereiken.” Want inderdaad, ‘Kimia in het hart van Congo’ is niet enkel voor kinderen geschreven, het is werkelijk een boek dat een brug slaat tussen generaties, een boek dat vragen oproept en uitnodigt om te luisteren, te praten en te leren.

Dit boek is wat mij betreft werkelijk geschikt voor iedereen van 9 tot 99 jaar met een interesse in en voor geschiedenis en voor het koloniale verleden in het bijzonder. Voor kinderen is het een spannend en ontroerend verhaal dat hen kennis laat maken met een stukje geschiedenis dat ze nog niet kenden. Voor jongeren kan het een aanleiding zijn om (zich) vragen te stellen, om te begrijpen waarom sommige dingen in de wereld zijn zoals ze zijn of speelden. Voor ouders en leerkrachten is het een kans om in gesprek te gaan met jongeren, met ouderen, met om het even welke generatie en dit op een laagdrempelige manier. Voor mensen met Congolese roots kan het herkenning bieden, misschien zelfs heling. Voor iedereen biedt het zeker inzicht, empathie en bewustzijn in wat er ooit gebeurde.

‘Kimia in het hart van Congo’ is mijns inziens een boek dat je raakt en bijblijft. Het is eenvoudig geschreven, maar het bevat diepe inzichten. Het is ontroerend, maar ook informatief en het is bovenal eerlijk: het vertelt een verhaal dat lang verzwegen is, maar op een manier die respectvol, toegankelijk en menselijk is. Het is een klein boek met een grote boodschap. Of je nu jong bent of oud, of je veel weet van Congo of helemaal niets, dit boek laat niemand onverschillig. Het is een prachtige manier om samen te praten over het verleden, over rechtvaardigheid en over wat we kunnen leren van de geschiedenis.

Een echte aanrader voor thuis, op school en in de bibliotheek.

Meer leuke en interessante recensies zijn te lezen op www.indeboekenkast.com