De vorming van een vrije Afro-Surinaamse gemeenschap in Paramaribo

Geschiedenisboeken over de slavernij in Suriname gaan meestal over de plantages. In Paramaribo waren echter ook slaven. In de 19e eeuw nam het aantal vrijgemaakten sterk toe en was er sprake van emancipatie en cultureel-maatschappelijke ontwikkeling van de vrijgemaakten. In zijn boek ‘Eigendomsstrijd. De geschiedenis van slavernij en emancipatie in Suriname’ belicht Karwan Fatah-Black de vorming van een vrije Afro-Surinaamse gemeenschap in Paramaribo ten tijde van de slavernij.

Deze gemeenschap legde de basis van de hedendaagse Afro-Surinaamse cultuur. Er waren meerdere manieren van vrijmakingen; ze komen stuk voor stuk per hoofdstuk aan bod. In de 19e eeuw nam het aantal vrijmakingen een hoge vlucht, zodat er 15000 gekleurde vrije mensen waren kort voor de afschaffing van de slavernij in 1863. De schrijver staat stil bij de keuzes die ze moesten maken en hoe ze hun leven opbouwden. Hij baseert zijn boek op testamenten en verslagen van rechtbanken, die hij met een snufje fantasie leven inblaast.

Een helder overkoepelend verhaal met een bepaalde richting of ontwikkeling is echter moeilijk te vinden. Dat komt wellicht door de zwakke tekstopbouw, we dobberen maar wat van het ene archiefstuk naar het andere. Het stoort dat veel zinnen meerdere keren worden herhaald en er talrijke niet ter zake doende details en namen worden gegeven. Het boek was aantrekkelijker geweest als gebruik was gemaakt van schema’s, grafieken, tabellen of geïntegreerde illustraties.

Ondanks de zwakke vorm is Eigendomsstrijd een inhoudelijk waardevolle aanvulling op de bestaande literatuur en de moeite waard om een keer te lezen.

Karwan Fatah-Black studeerde geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam en promoveerde aan de Universiteit Leiden op Suriname en de trans-Atlantische handel. Hij is docent sociale en economische geschiedenis aan de Universiteit Leiden en (co-)auteur van zes boeken en monografieën.