Lezersrecensie
Intens drama van Bijbelse proporties
John Steinbeck noemde Ten oosten van Eden zijn magnum opus, het boek waarin hij alles wilde zeggen wat hij ooit wilde zeggen. Het kent zowel emotionele verhaallijnen als filosofische diepgang met zijn indringende verkenning van goed en kwaad. Dit epische meesterwerk wordt wel beschouwd als zijn rijkste en meest persoonlijke roman. Deze reputatie is gegroeid want het werk werd bij verschijning in 1952 door literatuurcritici weinig positief ontvangen. Ze vonden het te melodramatisch, te ouderwets, te moralistisch en het bevatte te veel seks en geweld. Niettemin won Steinbeck in 1962 de Nobelprijs voor Literatuur.
Het verhaal speelt zich af in een vallei in Californië in de periode tussen de Amerikaanse burgeroorlog en de Eerste Wereldoorlog. De roman is meer dan een kroniek van twee families en meer dan een verhaal over broedertwisten. De roman is hoofdzakelijk een verkenning van de (on)mogelijkheid te kiezen tussen goed en kwaad. Er dik bovenop ligt de parallel met het Bijbelse verhaal van de broers Kaïn en Abel, waarin God tegen Kaïn zegt dat hij de zonde kan overwinnen. De Bijbelse moraal staat centraal met begrippen als goed en kwaad, schuld en vergeving, erfzonde en keuzevrijheid.
De gelaagde en intrigerende mannelijke personages staan dicht bij onszelf en zijn daarmee herkenbaar. Ze maken diepgaande ontwikkelingen door en zien zich voor de vraag gesteld of ze in staat zijn hun lot te veranderen – of zijn ze gedoemd en ligt hun lot al besloten in hun afkomst, hun duistere neigingen en de omstandigheden waarin ze verkeren? Ten opzichte van de mannelijke zijn de vrouwelijke personages vlakker, soms zelfs bijna een karikatuur.
Steinbecks heldere, rijke en poëtische schrijfstijl is beeldend. Hij is vermaard om zijn natuurbeschrijvingen. Hoewel het verteltempo in het begin traag en meanderend is, bouwt hij de spanning mooi op door de afwisseling van verhaallijnen.
De schrijver hanteert verschillende perspectieven, overwegend het alwetend perspectief. Soms voert hij zichzelf op als verteller in het verhaal en spreekt rechtstreeks tot de lezer. Door zijn jeugd in de Salinas vallei en zijn eigen familiegeschiedenis in het verhaal te weven ontstaat een autobiografische laag. De verschillende perspectieven maken de roman rijker en gelaagder.
De door mij gelezen vertaling van Clara Eggink uit 1953 is verouderd. Gelukkig bestaat er ook een frisse vertaling van Peter Bergsma uit 2020.
Ten oosten van Eden behoort tot de grote Amerikaanse romans. Het is een intens Bijbels drama dat je aan het denken zet over wie we zijn en wie we kunnen worden als we de juiste keuze maken.
Het verhaal speelt zich af in een vallei in Californië in de periode tussen de Amerikaanse burgeroorlog en de Eerste Wereldoorlog. De roman is meer dan een kroniek van twee families en meer dan een verhaal over broedertwisten. De roman is hoofdzakelijk een verkenning van de (on)mogelijkheid te kiezen tussen goed en kwaad. Er dik bovenop ligt de parallel met het Bijbelse verhaal van de broers Kaïn en Abel, waarin God tegen Kaïn zegt dat hij de zonde kan overwinnen. De Bijbelse moraal staat centraal met begrippen als goed en kwaad, schuld en vergeving, erfzonde en keuzevrijheid.
De gelaagde en intrigerende mannelijke personages staan dicht bij onszelf en zijn daarmee herkenbaar. Ze maken diepgaande ontwikkelingen door en zien zich voor de vraag gesteld of ze in staat zijn hun lot te veranderen – of zijn ze gedoemd en ligt hun lot al besloten in hun afkomst, hun duistere neigingen en de omstandigheden waarin ze verkeren? Ten opzichte van de mannelijke zijn de vrouwelijke personages vlakker, soms zelfs bijna een karikatuur.
Steinbecks heldere, rijke en poëtische schrijfstijl is beeldend. Hij is vermaard om zijn natuurbeschrijvingen. Hoewel het verteltempo in het begin traag en meanderend is, bouwt hij de spanning mooi op door de afwisseling van verhaallijnen.
De schrijver hanteert verschillende perspectieven, overwegend het alwetend perspectief. Soms voert hij zichzelf op als verteller in het verhaal en spreekt rechtstreeks tot de lezer. Door zijn jeugd in de Salinas vallei en zijn eigen familiegeschiedenis in het verhaal te weven ontstaat een autobiografische laag. De verschillende perspectieven maken de roman rijker en gelaagder.
De door mij gelezen vertaling van Clara Eggink uit 1953 is verouderd. Gelukkig bestaat er ook een frisse vertaling van Peter Bergsma uit 2020.
Ten oosten van Eden behoort tot de grote Amerikaanse romans. Het is een intens Bijbels drama dat je aan het denken zet over wie we zijn en wie we kunnen worden als we de juiste keuze maken.
4
4
Reageer op deze recensie
