Het leven als een lichamelijke ervaring

Door in zijn roman Het vlees het leven als een lichamelijke ervaring te vertellen nam David Szalay een grote gok die goed uitpakte en hem de Booker Prize 2025 opleverde. Als uitgangspunt nam hij het mannelijk lichaam dat aan de man zowel zijn bestaan als zijn ondergang verleent.

De protagonist István is een in zichzelf gekeerde en getraumatiseerde Hongaarse immigrant. In zijn jeugd werd hij seksueel misbruikt en als militair uitgezonden naar de Golfoorlog. Als speelbal van het toeval treedt hij jaren later toe tot de onvoorstelbare kringen van de miljardairs in Londen. Macht, geld en geluk lachen hem toe. Zijn afkomst, trauma’s en potentieel destructieve neigingen kan hij echter niet van zich afschudden…

Het leven als lichamelijke ervaring begint bij Istváns puberteit en eindigt rond zijn zestigste. Als puber houdt István zijn ontluikende lichamelijkheid verborgen, al is de buitenkant juist ook wat hij van zichzelf laat zien, waarmee hij iets van zichzelf prijsgeeft zonder te weten wat de wereld al over hem weet. In het begin lijkt er geen reden te zijn om zijn lichaam te ontzeggen waarnaar het verlangt, maar die redenen worden al snel duidelijk en daarmee voelt hij zich steeds machtelozer worden in zijn omgang met deze verlangens.

Het leven overkomt István en hij lijdt eraan omdat hij is onthecht van zijn lichaam, verlangens en emoties. Vanuit een gevoel van machteloosheid is hij in een allesbepalende gelatenheid verzeild geraakt. Hij is weinig spraakzaam en antwoordt steeds met nietszeggende stopwoordjes ja of oké. Overduidelijk is hij niet in staat om zijn ervaringen en emoties onder woorden te brengen. Szalay laat het steeds aan de lezer over om Istváns summiere woorden duiden. Het vlees is geschreven in een uitgebeende stijl met veel dialogen en in afgehechte episodes.

Toch overtuigt Het vlees niet helemaal vanwege de hoogst onwaarschijnlijke aaneenschakeling van traumatische gebeurtenissen die István overkomen. Het verhaal en de protagonist voelen te verzonnen aan. Dat gekunstelde geldt ook voor wat de schrijver opzettelijk heeft weggelaten, waarmee hij er een te nadrukkelijke invuloefening voor de lezer van maakt. Zo lezen we in episode 7 dat István jaloers is op het dikke haar van een minister die een paar jaar jonger is, wat erop wijst dat hijzelf inmiddels kalend of misschien wel kaal is. Daarnaast is onduidelijk waarom de schrijver enkele keren plotseling van perspectief wisselt.

Het vlees is een roman over het leven als lichamelijke ervaring en over macht, geld en je bewegen tussen maatschappelijke klassen. De enigszins gekunstelde roman leest vlot en vraagt een actieve leeshouding om zelf in te vullen wat Szalay opzettelijk heeft opengelaten.