Een zeer informatief boek, rekeninghouders met dat wat het jonge kind aankan

Toen het oorlog was, uitgegeven door uitgeverij Gottmer, is een 175 pagina's tellend boek vol wetenswaardigheden over de Tweede Wereldoorlog. Annemiek de Groot, Roos Jans, Juul Lelieveld en Liesbeth Rosendaal verzorgden de teksten, Irene Goede de illustraties. Het boek bestaat uit 10 hoofdstukken, waarin de belangrijkste hoofdrolspelers, technieken en symbolen worden uitgelegd. Ook wordt er verteld over vrienden en vijanden, hoe het kon gebeuren dat miljoenen mensen werden vermoord en hoe de oorlog tot een einde kwam.

Maar allereerst begint het boek met een hoofdstuk waarin een korte uitleg wordt gegeven over de achtergronden van de Tweede Wereldoorlog. Er worden vragen beantwoord als wanneer de oorlog begon, waarom Hitler zoveel landen wilde veroveren, waarom hij zo populair was, wat Joods zijn is, welke landen tegen en met Hitler vochten en waarom niemand Hitler stopte. In korte blokjes tekst wordt een beeld geschetst van hoe de oorlog kon ontstaan, wat er aan ten grondslag lag. Na deze eerste basis volgt een tijdlijn die begint bij 1933. Vervolgens worden de belangrijkste data tot en met 15 augustus 1945 kort besproken. Met een enkele zin en een afbeelding krijgt het verloop van de jaren vorm en gaan de gebeurtenissen bij de jonge lezer leven.

Daarna is het aan de lezer wat hij gaat doen. Al bladerend kan hij datgene lezen wat hem het meest aanspreekt. Heen en weer door het boek komt hij steeds meer over de gevolgen van de oorlog te weten. Het boek zit barstensvol informatie die niet alleen met woorden, maar ook met veel foto's en illustraties wordt ondersteund, waarbij elke afbeelding kort wordt toegelicht. Kinderen zullen eerst de platen bekijken, vervolgens het bijschrift lezen en besluiten ook de langere uitleg op de pagina te bestuderen. Door de illustraties en oude foto's krijgen gebeurtenissen, soldaten en inwoners een gezicht, de oorlog krijgt vorm. Doorgaans wordt er weinig verteld over de dieren in de oorlog maar ook die hebben een stem gekregen in Toen het oorlog was en daarmee is het een heel compleet boek geworden.

De makers van het boek hebben goed rekening gehouden met de belevingswereld van jonge kinderen. Ze hebben gezorgd voor een heel compleet beeld van de oorlog, waarin veel facetten op een begrijpelijke manier worden besproken, maar ook bewuste keuzes gemaakt door niet alle gruwelijkheden tot in detail te beschrijven. Zonder precies aan te geven welke ontberingen het betreft, wordt kinderen aangeraden daarover te lezen als ze iets ouder zijn.
Door de vele kanten van de WOII te belichten wordt laten zien dat het niet allemaal zo zwart-wit was. Dat er keuzes moesten worden gemaakt met de kennis die men toen had, niet wetende wat er in de toekomst zou gaan gebeuren. Wanneer je als ouder of leerkracht dit boek samen met je kind(eren) bestudeert, geeft het een mooie aanleiding om gesprekken te voeren en te filosoferen.

De hoofdteksten op de pagina zijn wellicht wat aan de lange kant, maar er is ook zoveel te vertellen! En als je helemaal opgaat in de geschiedenis, voelt het niet als te lang. Alle teksten zijn in eenvoudige taal geschreven. Kinderen vanaf een jaar of negen kunnen goed zelfstandig over de verschillende onderwerpen lezen. Het is een waardevol boek doordat het kind goed zelf kan doseren wat het al wel aan kan en wat het nog niet wil weten. Wat mij betreft is Toen het oorlog was een boek dat in geen enkel huishouden of school mag ontbreken.