Was dit maar fictie geweest

Net als een ander Hebban lid doe ik af en toe figuraties voor film en TV. Dit boek geschreven door een overlever van de vreselijke overval op de Delhaize supermarkt in Aalst, waar 8 klanten in koelen bloede werden vermoord, stond al jaren op mijn leeslijst. Toen ik vorig jaar vernam dat het verfilmd zou worden door Stijn Coninx was het evident dat ik (1) het boek meteen zou lezen en (2) me kandidaat zou stellen om te figureren.
Uiteindelijk heb ik drie keer mogen figureren als familielid van de slachtoffers van Aalst in drie verschillende periodes: 1985 begrafenis - 1996 hoorzitting bij de parlementaire commissie - 2010 jaarlijks infomoment door het Belgische gerecht voor de nabestaanden over de vorderingen van het onderzoek. Het was drie keer een heel aangrijpende scène vooral omdat je weet dat het geen fictie is en dat verschillende families dit hebben moeten doorstaan.
De jaren 1982 tot 1985 werden in België getekend door de misdaden van de Bende van Nijvel. Aanvankelijk overviel de bende wapenhandelaars, een leverancier van kogelwerende vesten, restaurants, waarbij soms een of twee slachtoffers vielen. Maar in 1985 werd het blinde terreur toen bij drie overvallen op supermarkten in totaal 16 klanten op de parking en in de winkel werden vermoord, waaronder verschillende kinderen en dit voor een buit van soms een paar duizenden of tienduizenden euro. Het was opvallend dat deze overvallen heel professioneel en in ware commando stijl werden uitgevoerd. In totaal maakte de Bende officieel 28 dodelijke slachtoffers en volgens bepaalde onderzoeksjournalisten moeten daar nog minstens 10 slachtoffers bijgeteld worden, omdat er in bepaalde milieus die gelinkt werden aan de Bende een aantal mensen vermoord werden of in vreemde omstandigheden overleden.
Tot op vandaag zijn deze vreselijke misdaden nog niet opgehelderd, wat bij de bevolking het vermoeden in stand houdt dat er hoge 'piefen' bij betrokken waren en dat de misdaden in opdracht werden gepleegd door hetzij militairen hetzij goed getrainde politie 'mensen'.
David Van de Steen heeft als 9-jarige de bloedige aanslag in Aalst, de laatste misdaad van de Bende, overleefd, maar verloor hierbij zijn ouders en zijn zusje van 14. Het zijn haar laatste woorden die de titel zijn van het boek. De auteur geeft ons een inkijk in het leven van een doodgewoon gezin tot die fatale dag van 9 november 1985. Hij beschrijft met een ijzingwekkende precisie het verloop van de overval, het moment waarop zijn vader en zusje worden afgemaakt, zijn moeder probeert nog te vluchten en schreeuwt hem toe dat hij moet rennen. In de winkel vuurt één van de overvallers op David terwijl hij het kind in de ogen kijkt. Alles staat in zijn geheugen gebrand en je krijgt het gevoel dat je deze huiveringwekkende gebeurtenis zelf meemaakt.
De auteur neemt ons mee doorheen zijn leven en dat van andere familieleden na de overval. Daarbij is zijn grootvader Albert ook een rode draad door het verhaal. Hij wordt opgevangen bij zijn grootouders nadat hij maanden in het ziekenhuis heeft verbleven en talrijke operaties heeft ondergaan. We volgen David tijdens zijn verblijf in het ziekenhuis, als hij probeert de school terug op te pikken, als opgroeiende tiener bij wie de emotionele gevolgen van de aanslag een zware impact hebben en als jonge man. Hij is vandaag nog steeds invalide door de gevolgen van de overval.
Grootvader Albert is er van meet af aan van overtuigd dat het niet om een gewone overval en niet om gewone criminelen gaat en zal tot op de dag van zijn dood samen met David strijd leveren met alle instanties (gerecht, rijkswacht, politie, politiek) om de waarheid aan het licht te brengen. Het wordt zijn levensdoel om de daders van deze brutale moorden veroordeeld te krijgen. Hij heeft het nooit mogen meemaken.
Niet schieten, dat is mijn papa! is een vlot geschreven boek dat aangenaam leest hoewel het een zwaar en emotioneel onderwerp behandelt. Heel vaak leest het als een thriller, bv het stuk van de overval zelf, maar ook in de passages waarin wordt beschreven hoe de familie Van de Steen onder druk wordt gezet om te stoppen met het zoeken naar de waarheid. Helaas is het geen thriller, maar voor talrijke families een dagelijkse realiteit.
Voor het eerst worden deze misdaden beschreven door de bril van een jong slachtoffer, een overlever. Je krijgt als lezer een beeld van de impact van een dergelijk drama op het leven van een jong kind en zijn familie, wat de term 'zwaargewond' in werkelijkheid betekent, van de manier waarop slachtoffers behandeld of zeg maar mishandeld worden door de overheid en van de manier waarop het onderzoek naar deze Bende vakkundig werd verknoeid. Toch zijn er hier en daar ook humoristische anekdotes in het boek verwerkt en laveer je als lezer tussen een glimlach, woede en tranen.
Dit is een heel uitgebreide recensie geworden, maar het zijn misdaden die ook mijn jeugd getekend hebben en dit onopgeloste dossier maakt me nog steeds boos en opstandig, net zoals het nog sterk leeft bij vele landgenoten. Het laat ons niet los.
Dit boek zou verplichte lectuur moeten zijn voor alle rechters, politiemensen, politici … in ons land, want het is een schoolvoorbeeld van hoe onze overheid heeft gefaald bij het beschermen van kinderen, vrouwen, mannen. Het is een schoolvoorbeeld van hoe binnen het overheidsapparaat duistere krachten hebben samengespannen om de waarheid verborgen te houden en daarbij geen enkele middelen hebben geschuwd. Het is een schoolvoorbeeld van hoe de overheid heeft gefaald bij de opvang, ondersteuning en bejegening van slachtoffers, zelfs tot op de dag van vandaag.
Niet schieten, dat is mijn papa! is een boek waarvan je hoopte dat het nooit geschreven had moeten worden, want niemand zou dergelijke drama's moeten meemaken. Ik kijk uit naar de film. Het tweede boek van David Van de Steen is voorzien in de herfst van 2018. Het staat op mijn leeslijst.