Voyeurisme in diverse gestalten

Wie denkt met de verhalenbundel ‘Pretpark Paradijs’ een vrolijk boek in handen te hebben zou zomaar op het verkeerde been gezet kunnen worden. Hoe kleurrijk de voorstelling op het omslag ook is, de inhoud van de verpakking is een ware verrassing voor wie nog niet eerder kennis maakte met werk van Arjen van Meijgaard. Het motto van Fernando Pessoa is interessant om achteraf nog eens te overdenken. De meeste verhalen zijn eerder gepubliceerd in onder andere Literair Tijdschrift Extaze, De tweede ronde en Deus ex Machina.

Een verhaal leent zich uitstekend voor een beperkte leestijd; net genoeg tijd hebben om een afgerond geheel te lezen en te genieten van de sfeer waarin je de stijl herkent van de auteur. Op de achterflap wordt gesproken van humoristisch en aangenaam weemoedig. Ik zie meer aangename weemoed dan humor, misschien las ik het boek als een tragikomedie met talloze facetten. In de 20 verhalen die de bundel telt, is opvallend veel variatie te vinden in personages en hun strubbelingen in het leven, tegelijk zijn er overeenkomsten in thema’s en motieven.

Eenzaamheid is een terugkerend thema, net als verlangen naar wat was en het moeilijk bereikbare. In het eerste verhaal ‘De zwemmer’ komen beide thema’s naar voren, de auteur heeft niet veel woorden nodig om de juiste snaar te raken. Als motief wordt glas, in combinatie met kijken, veel gebruikt. Het is veelzijdig toepasbaar, denk aan een verrekijker, voyeurisme, een raam dat wel of juist niet helder is, een glazen stolp waaronder iemand zich gestold waant. Door het terugkerende glas krijgen de verhalen een losmazig verband.

Een voorbeeld van een spannend verhaal is ‘De barbier’, hierin verschijnt het glas in de vorm van een spiegel. Ondanks de klassieke muziek op de achtergrond is de sfeer in de eenmans kapperszaak van Maurice, met z’n Franse accent, onderkoeld. De gedachten van klant en kapper worden van tijd tot tijd onderbroken door korte vragen of antwoorden, de opmaat naar het slotakkoord.

Het tragikomische karakter van ‘Nachtvlinder’ is erg ontroerend. Knap om een ouder echtpaar te volgen in hun pogingen elkaar lief te hebben door wederzijds begrip. Het zou zich in Amsterdam af kunnen spelen, De Bijenkorf en Maison de Bonneterie worden genoemd, voldoende om de ambiance op te snuiven. ‘Nachtvlinder’ als titel is treffend gekozen voor dit pareltje, het is puur genieten van de verstilde portrettering van het paar.

Van een heel ander kaliber is ‘Berenmasker’, dit keer is de hoofdrol voor een jongen met een bijzondere buurman. Bekeken vanuit het kind zie je als volwassene dreigende wolken opdoemen, het onbevangen kind heeft alleen oog voor wat hem interesseert en zal moeten dealen met zijn eigen sores. Het tragikomische speelt hier een prominente rol; het kind dat gepest wordt, transformeert met zijn masker in een begerenswaardig individu.

De paar voorbeelden dekken op geen enkele manier de lading. Elk verhaal zet aan tot denken, soms tot nog eens lezen, verbazing en verwondering. En niet te missen: de glimlach bij herkenbare impressies uit ‘De laatste klanken van Icarus’, de tweede roman van Arjen van Meijgaard, waarin muziek, Parijs, talent, tekortkomingen, jaloezie en nog veel meer omgezet wordt in een wervelende roman.

De twintig verhalen zijn als cadeautjes voor de geest, pak ze een voor een en voorzichtig uit!