Niet elke last hoeft gedragen te worden

Is de mens een gewoontedier en voert hij slaafs uit wat hem wordt opgedragen of is er nog iets als kritisch nadenken en vrijheid om te handelen naar inzicht? Aan de hand van keuzes die Atlas en Herakles maken, de een wat listiger dan de ander, komen de mythische figuren tot leven en moedigen aan tot nadenken. Winterson geeft een eigen draai aan de mythe waarmee duidelijk wordt dat in de verhalen uit het verre verleden het menselijke aspect, zoals wij dat kennen, niet zoveel veranderd is.

In haar inleiding schrijft de auteur dat ze het verhaal opnieuw wil vertellen en dat er authenticiteit in moet zitten. Van autobiografische elementen wil ze niet horen, haar persoonlijke vraagstukken zijn onderdeel van de hervertelling, niet meer dan dat. Deze vraagstukken zijn herkenbaar, het zijn algemeen menselijke zaken waar toe we ons moeten verhouden. De mythe van Atlas en Herakles laat zien wat de mogelijkheden zijn en dat grenzen misschien alleen grenzen lijken.

Over de twee mythologische bekendheden krijgen we wat voorgeschiedenis zodat duidelijk wordt waar ze vandaan komen, wat hun karaktertrekken zijn en welke wapenfeiten op hun cv staan. Ze lijken aan elkaar gewaagd en kunnen beiden iets betekenen voor de ander. Een hervertelling biedt mogelijkheden; Winterson weet vooral Herakles te beschrijven als een uiterst seksbelust wezen, hij weet van wanten. Het hele wereldje is trouwens doorspekt met list, bedrog, jaloezie, wantrouwen en overspel, niets hedendaags menselijks is hen vreemd.

Het diep gewortelde verlangen verhalen te vertellen en weer te vertellen is oeroud. Hoe mooi is het dat een zo’n verhaal model mag staan om een eigen einde te krijgen. Met de kennis van nu en de eindeloze kosmos kan de vraag gesteld en beantwoord worden of Atlas zijn lot moet aanvaarden of niet. Hoe Atlas dealt met zijn mogelijkheden en of hij ook in staat is tot grote werken laat zich lezen in ‘Zwaarte’. Het is een prachtig boek waarin de schrijfster beseft dat wij bestaan uit de doden en dat haar leven helemaal door haarzelf gedragen moet worden bij gebrek aan fundering.