Verloren gewaande wereld aangrijpend gereconstueerd

Nasielsk, Noord-Polen, 1938. Dit stadje, dat voor een groot deel uit joodse inwoners bestaat, krijgt bezoek van enkele Amerikanen die op reis zijn in Polen, hun land van herkomst. Een van hen is David Kurtz, die filmopnamen maakt. Zeventig jaar later vindt zijn kleinzoon Glenn Kurtz de drie minuten film terug die opgenomen waren in de geboortestad van zijn grootvader: een oude vrouw, een jong meisje, mensen die de synagoge verlaten, spelende kinderen, huizen met frappante balkons, een scène in een restaurant... Kleinzoon Kurtz raakt geïntrigeerd door deze beelden en wil er alles van weten. Maar van de vele joden uit het stadje overleefden er maar weinig de oorlog, die kort na de opnamen uitbrak. Een moeizame zoektocht om de geschiedenis van het stadje en haar inwoners te reconstrueren dient zich aan. Met een verbluffend resultaat!
Nog maar zelden was ik zo aangegrepen door een boek. Van de minder dan 3 minuten durende film, maakte de auteur meer dan 450 pagina's boeiende tekst. Een hele reconstructie van de stad en haar inwoners - en bij uitbreiding van een groot deel van Polen - gedurende het eerste deel van de 20ste eeuw. Kurtz beschrijft uit en te na de scènes uit de film en net als het langdradig dreigt te worden komt het "hart" van het boek, wereldoorlog 2, die dààr nog veel erger was dan hier. Die periode wordt pakkend beschreven aan de hand van getuigenissen die doen huiveren, maar ook doen meeleven met wie het op miraculeuze wijze wèl heeft overleefd! Complete gemeenschappen verdwenen er. Het getto van Warschau, Treblinka, huiveringwekkende oorden, die Auschwitz zo mogelijk nog overtreffen qua wreedheid. Glenn Kurtz heeft een verloren gewaande wereld op een fabelachtige manier gereconstrueerd.