Het niet-gezegde gezegd

Ligurische kust, omgeving Genua, tweede kwart 20ste eeuw. Doro, een jeugdvriend van een vrijgezelle professor, is getrouwd met Clelia, een vlot meisje uit Genua. Hij nodigt de prof een zomer lang uit in het kustdorp waar het echtpaar een villa bezit. Maar eerst wil hij met de prof enkele dagen naar de dorpen in de heuvels, waar hij zijn jeugd heeft doorgebracht, rondtrekkend langs boerderijen en landhuizen. Beneveld door wijn, luisterend naar grof dialect en in stemming gebracht door gezang, voelt het daar alsof hij het geheim van zijn jonge jaren heeft hervonden.
Later, tijdens de lange zomerdagen op het strand, in de bars en rond de danstenten cirkelt een driemanschap rond de mysterieuze Clelia. De prof, vooral uit op rust. Guido, een rijke gigolo. En Berti, een bruingebrande student. Haar man Doro gaat graag schilderen in de vrije natuur en is vaak uithuizig. En Clelia zelf? Is zij alleen het brave, slimme burgermeisje waarvoor ze doorgaat? Of houden haar dubbelzinnige grapjes meer in?

Cesare Pavese (1908-1950) schreef dit boek in 1941, waarmee het doorgaat als één van zijn vroege werken. Zijn innemende verteltrant en bijzonder mooi taalgebruik trekt de lezer meteen in het verhaal. De sfeervolle, poëtische en vaak melancholische zinnen en dialogen houden aan maar het verhaal ontwikkelt zich eerder traag en komt moeizaam ter zake. Dit past wel bij het langzame, luie strandleven, waarin vooral veel gezeten, gekletst, gerookt en genikst wordt. Waarin praatjes vaak meer lucht geven aan de verveling van het moment dan dat ze werkelijk iets uitdrukken. Precies dààr maakt Pavese zijn punt. Terwijl de aandacht van de lezer wat dreigt te verslappen, sluipen kleine gebeurtenissen het verhaal binnen en ontwikkelen zich dialogen die pas later hun dubbele bodem prijsgeven. Aan de oppervlakte is de stemming luchtig, maar wat sluimert er onder ieders bast? Pavese toont zich een meester in het niet-gezegde gezegd te krijgen.
Ruimtelijk kan men zich voorstellen waar ongeveer in de heuvels van Piëmonte en aan de kust in de buurt van Genua het verhaal zich afspeelt, zonder dat deze plaatsen expliciet worden benoemd. Jaartallen en daarmee gepaard gaande sociale en maatschappelijke ontwikkelingen, bleven afwezig. Wie houdt van tijdsindicaties en historiek zal op zijn honger blijven, want in dit boek is er niets van te vinden.
Wegens de sfeer die tot uitdrukking wordt gebracht en de virtuoze taal is dit beslist 4* waard. Wat me minder boeit is de afwezigheid van de tijdscontext en het traag op gang komen van waar het om gaat. Vandaar houd ik het bij 3*.

***
Toegevoegd aan mijn lijst "Italië": Literatuur van Italiaanse auteurs of van niet-Italiaanse schrijvers waarin Italië een belangrijke rol speelt.