Wilgeneiland: 'meer een mysterie dan een geval'

Wilgeneiland is een roman. ‘Een schilderij dat jullie zien bestaat niet uit waar jullie naar kijken en over praten. Er is iets anders, iets wat je helemaal niet ziet en eigenlijk ook niet moet zien.’ Ik citeer de quote waarmee Wilgeneiland begint. Een boek over verbeelding van de werkelijkheid, dat verwijst naar die verbeelding.
De roman vertelt het verhaal over de dood van een kluizenaar door de ogen van een dertienjarige jongen; de ogen van de kluizenaar zelf; een man die men Jezus noemt omdat hij de hoofdrol speelde in de musical Jesus Christ Superstar en een meisje van Koreaanse origine. Zo groeperen zich allen rond het dorp Oud Zweiland, het Wilgeneiland en de Zwarte Poel. Daar speelt de roman zich af. De gebeurtenissen worden gekleurd door de personages Aalt, Marie (Christine), Tom en Natan. Vier ontwortelde mensen die grip proberen te krijgen op zichzelf en de wereld om hen heen. Uit hun perspectief lezen we over de gebeurtenissen. Hun perspectief beslaat een aantal jaren: 1977, 1978,1990, 1992 en 2008. Door toedoen van Aalt staat de kerkklok van Oud Zweiland stil op kwart voor vijf.
Van der Werf schetst in het boek op kundige wijze (spannend en meeslepend) de onderlinge relaties en de gebeurtenissen. Alle vier de personages hebben gemeen dat ze buiten de gemeenschap staan. Een keuze die de schrijver als reden geeft: ‘Je kan beter een mysterie zijn dan een geval.’
Het boek leest, door het eenvoudige, sobere taalgebruik, gemakkelijk. Het is spannend. Je bent voortdurend nieuwsgierig naar waar het verhaal je brengt en of het afloopt zoals je wenst: met een plot.
Die belofte lost Van der Werf niet helemaal in. Dat komt vooral door de keuze die hij maakt aan het einde van het verhaal. Dat ga ik niet verklappen, want het boek lezen, kan ik iedereen aanraden die van spanning en mysterie houdt. Maar ik vond het vervreemdend en modernistisch. Niet vanwege het verhaal, maar ondanks het verhaal.
Citaat: ’Die man had een zwarte poel in zijn kop, zegt hij tegen zijn slapende vriend. Of een wilgeneiland, of hoe je maar noemt. Een plek waar het spookt en waar je verschrikkelijk alleen bent. En die arme jongen ook, en wij misschien ook wel, zoiets weet je niet altijd zeker.’
En dan deze: ‘ De aanschaf van het boek is een daad van barmhartigheid, hij geeft de schrijver zijn vertrouwen, en een paar centen. Wat mij betreft iets teveel bescheidenheid, lijkt me. Van der Werf kan vertellen, een verhaal schrijven en de aandacht van de lezer vasthouden. Het lukte hem me mee te slepen naar zijn beschreven wereld.