Bizarre en gruwelijke verhalen in jasje van klasse

Ik wist in eerste instantie niet wat ik van dit boek moest denken. En ik vroeg me af waar mijn weerstand vandaan kwam. Steekt het verhaal slecht in elkaar? Nee, dat is het niet. Is het de schrijfstijl die me tegenvalt? Nee dat ook niet echt. Geeft het een vertekend beeld van China? Laten we het alsjeblieft hopen!

Feit en fictie lopen door elkaar heen wat het als leek haast onmogelijk maakt om te bepalen waar de werkelijkheid ophoudt en waar fantasie begint. Op de achterflap staat:

“zijn bizarre verhalen geven de westerse lezer een inkijkje in een hoogst eigenaardig land. Een bijzonder en meesterlijke roman over de absurditeit en hardvochtigheid van het leven in hedendaags China.”

Nadat ik mijn verwarring te boven was gekomen, kon ik het geheel langzaam een beetje plaatsen en begon het doel van deze constructie te dagen. De schrijver, Ma Jian, legt middels zijn, deels fictieve, verhalen het disfunctionele en hypocriete karakter van de gecontroleerde samenleving bloot. Als het ware in een uitvergroting (althans dat hoop ik..). Dit doet hij middels personages die vanuit hun persoonlijke en gekleurde perspectief als geweten fungeren (de hond, de bloeddonor), maar hij houdt daarbij rekening met de jarenlange conditionering waaraan het Chinese volk is blootgesteld. Alsof ze een ambivalente tweede “natuur” zijn opgedrongen die indruist tegen de werkelijke natuur. Nurture en nature zijn onder dwang in een constante strijd verwikkeld en een individu kan niet tot volledige wasdom komen, laat staan authentiek of autonoom in het leven staan. Toen ik dat eenmaal doorhad (op tweederde ongeveer...) kon ik het geheel beter waarderen en stoorde het naïeve en het gruwelijke in de karakters me een stuk minder.

Nader beschouwd is het inderdaad een werk van hoge klasse. Ik heb eerder een boek van Ma Jian gelezen (Beijing coma, lees evt. mijn post hierover: https://www.hebban.nl/spot/kleppers-en-kleintjes/nieuws/leesverslag-beijng-coma-ma-jian ) en ik wist daardoor dat dit boek meer in zich dan dat ik in eerste instantie doorhad. Ik ben dan ook blij dat ik ondanks mijn aanmerkingen heb doorgelezen. Mooi einde had het ook.