De historiciteit van een zinvol leven (Esther Gerritsen, Gebied 19)

Informatie komt niet bij je aan op het moment dat het gegeven wordt, maar alleen in corresponderend gedrag. De deur van je kamer is alleen betekenisvol in het openen en sluiten ervan, het water in de sloot is betekenisvol als zwembad als je een sprong waagt, of als visvijver als je je hengel te tevoorschijn haalt en in het water werpt. Daarbij is het minder relevant of de informatie uit zogenaamde feiten over de werkelijkheid bestaat of van de fantasie stamt. Ook een idealist is geen idealist om wat hij of zij vindt of zegt maar om het gedrag dat dit idee belichaamt.
Nu is jouw corresponderend gedrag altijd door je verleden geïnformeerd. Zoals de betekenis van de woorden ‘deur’ of ‘vijver’ niet door jouzelf verzonnen zijn maar je bent opgegroeid in je moeders taal, zo groei je in eerste instantie ook op in het gedrag van jouw ouders, jouw gewest, jouw wereld. Jouw geschiedenis is geen harnas, want het is weliswaar de wereld van anderen waarin je bent opgegroeid die jou tot jouzelf maakt, maar de verbeelding maakt het principieel mogelijk de hand aan jezelf te slaan en jouw zelf toe te eigenen, al kunnen jouw pogingen daartoe achteraf jammerlijk blijken te falen.
Gebied 19 van Ester Gerritsen maakt duidelijk dat die verbeelding van jezelf niet ten koste mag gaan van de geschiedenis die jou heeft voortgebracht. Het boek gaat over een romancier die altijd met zijn hoofd in de wolken liep en wordt geconfronteerd met een tweede aarde die in alles op de onze lijkt, behalve dan dat men daar puur en alleen in het hier en nu leeft en de realiteit van het verleden – bijvoorbeeld dat je van een stervende aarde afkomstig bent waar de schlecht hinweggekommenen moesten achterblijven – vergeten wordt ten gunste van de fictionaliteit van een zorgeloos bestaan in een functioneel verband. Ondanks dat hij een gevierd schrijver is in die tweede wereld waarin de verbeelding van het hier en nu hoogtij viert is hij ongelukkig. Hij ervaart dat de herinnering pas zin en betekenis geeft aan zijn leven. Wat hij mist is dat de herinnering slechts èèn van de vele constitutieve aspecten van zin en betekenis is, zoals je feitelijke leven en lijden in het licht van de wereld, hier en nu, of dat nu een historische of gefictionaliseerde wereld is. De echte vraag is hoe herinnering en verbeelding zich tot elkaar verhouden in de historiciteit van het menselijk bestaan.
(meer blogs over literatuur en filosofie, zie: https://vincentblok.wordpress.com/)