De ervaring van de ander als grens van het post-humanisme (Geloven in het wild, Nastassja Martin)

Heb jij ook de ervaring dat je nooit jezelf bent, dat jouw ‘zelf’ een open wond is die open staat voor binnendringers, altijd al is bezet door de ander? Als dat zo is, dan is de post-humanistische ervaring van jouw verstrengeling met andere mensen, dieren en dingen in de wereld helemaal niet iets wat nog bepleit hoeft te worden. Dat is altijd al zo, ongeacht de volksmond die denkt er z’n eigen ideeën op na te houden, maar juist door diens aard als volksmond van het tegendeel getuigt. Jij bent altijd al een tussenwezen tussen jou en de ander.
Zo’n tussenwezen is aan de orde in Nastassja Martins roman Geloven in het wild. Het boek gaat over een antropologe die op een expeditie naar Kamtsjatska wordt aangevallen door een beer en de grens tussen zichzelf en de beer geslecht ziet worden. Niet alleen vreet de beer een deel van haar gezicht weg, en daarmee van haar identiteit, maar ook innerlijk voelt ze zich verscheurd en gebroken. Hoewel ze ternauwernood ontsnapt aan de dood voelt ze zich vooral herboren door haar zielsvermenging met de beer. Ze zoekt al jaren naar wegen om haar “eenduidige, eenvormige en eendimensionale identiteitsidee te ondergraven” door ‘verhalen te verzamelen “over meervoudige persoonlijkheden die in een en hetzelfde lichaam kunnen huizen” (52), en ervaart de aanval als een unieke kans omdat de grenzen tussen de werelden van mens en dier imploderen en zijzelf een ander wezen wordt.
Je kunt dit boek lezen als pleidooi voor post-humanisme. En toch, er is een verschil tussen de ervaring van de implosie van de grenzen tussen jou en de ander, en de ervaring dat een meervoudige persoonlijkheid in jou schuilgaat. Ook al ervaar je altijd al verstrengeld te zijn met andere mensen, dieren en dingen in de wereld, elke ervaring van bezetting door de ander stelt tegelijkertijd een principiële grens aan de post-humanistische ervaring, want bestaat in de ervaring dat de ander jou bezet en niet een diffuse verstrengeling, net zoals jij voor de ander als bezettingsmacht verschijnt, en niet een diffuse wereld waarin jij opgaat. Het geeft je gelegenheid om die bezetting door de ander tot je door te laten dringen zonder in de val van het no-self te vervallen, en juist te ervaren dat jij er sterker uitkomt, alsof je je lichamelijkheid voor een tweede keer toe-eigent, als een maskerachtige tweede of derde huid. (meer blogs over filosofie en literatuur: https://vincentblok.wordpress.com/)