De poëzie van het niet met zichzelf samenvallende Zelf (Maud vanhauwaert, Tosca)

Wie wil niet samenvallen met zichzelf en opgaan in de continuïteit van zijn of haar eigen levensgeschiedenis? Jij toch zeker! Je voelt je dan net een open huis met te veel inkijk (71). Maar je hoeft je geen zorgen te maken, want je verlangen naar continuïteit zal altijd onvervuld blijven. Zodra je ook maar zou dreigen op te gaan in je levensgeschiedenis – als je jezelf bijvoorbeeld herkent in je vader of in een vriendin - zou je direct de behoefte voelen het verschil te maken, een object van verlangen creëren dat ongesatureerd blijft.
Een dergelijke poging om dwars op jezelf te komen staan is aan de orde in Tosca van Maud Vanhauwaert. Het boek gaat over May Solovjov, een docent en vertaalster van Russische poëzie, die een brief aan haar uitgever schrijft over de ontmoeting met een zonderlinge en naar de dood verlangende jonge vrouw (Aline), die haar zorg en liefde wekt en door haar geobsedeerd raakt. Die obsessie lijkt erin te bestaan dat May volledig opgaat in het meisje, maar blijkt in tweede instantie in de projectie van een andere versie van haarzelf te bestaan, een projectie die uitmondt in deze roman. Dat blijkt niet alleen uit de parallelle figuren in hun beider biografie – hun vaderloosheid, hun homoseksualiteit – maar ook in de verzinsels van Aline – ze verzint verhalen om de liefde van haar vader te wekken – en van May zelf. Zo imagineert ze de dood van het meisje – ze spreekt het bericht van haar dood in in haar telefoon, zonder dat haar dood feitelijk plaatsgevonden heeft. De projectie van een andere versie van jezelf in een ander betekent niet zozeer dat feit en fictie door elkaar gaan lopen, maar bewerkstelligt dat je niet meer met jezelf samenvalt. En dat ligt weer niet aan de projectie van de poëet, maar aan de poëzie zelf die onuitspreekbaar is, haar vertaling die tot mislukken is gedoemd, en haar interpretatie die altijd ruimte voor een ander verstaan open laat.
Dus doe wat je te doen staat als je dreigt samen te vallen met jezelf, overschrijdt de grenzen van je bestaan en verbeeldt wat niet gebeurd is om te vluchten uit je vereenzelviging met jezelf in een grenzeloze verbeelding. Niet om daar weer in thuis te raken, dan zou het louter een subjectief verhaaltje worden om het publiek te laten genieten, maar om onderweg naar jezelf te blijven en daarin vooreerst als jouzelf tot leven te komen. (meer blogs over filosofie en literatuur: https://vincentblok.wordpress.com/)