Zinderend

Voor de puber die hierboven beweert dat dit een saai boek is, staan nog meer saaie wegen open, te leveren door zinderende boeken. Want Hajar en Daan is, ondanks de lompe titel en allerlei andere bezwaren een zinderend boek. Ik vraag me af waarom ik er niet eerder iets over gehoord of gelezen heb, want het is in menig opzicht opmerkelijk.
Robert Anker was 58 toen hij het publiceerde, dus al een beetje een ouwe man. Toch verplaatst hij zich schijnbaar moeiteloos in het milieu van de jongste generatie of de ICT-wereld of de allochtone Nederlander, met het bijbehorende jargon.
Daan, de hoofdpersoon, leraar geschiedenis aan een zwarte school, beweegt zich dankzij een vriend in de feestelijke luxe van snel verdiend geld, en is mede daardoor een onsympathiek wezen, alleen geïnteresseerd in snel, oppervlakkig genot. Hij wordt verliefd op een leerling, moslima, en zij op hem. Het verhaal ontwikkelt zich als een Romeo en Juliet-drama, maar besteedt veel satirische aandacht aan het schoolleven, de feestindustrie, de postmoderne kunstwereld en de verhouding tussen verschillende groepen in de samenleving. Dit alles op een luchtig ironische praattoon in eenvoudige stapelzinnen. Namesdropping is aan de orde van de alinea: kroegen, restaurants, hotels, steden, straten, merken, nederberoemdheden, muzieknummers, binnen- en buitenlandse gebeurtenissen (11 september komt voorbij) - Anker laat geen gelegenheid lopen om alle ins en outs met naam en datum te vermelden. Dit draagt bij aan het gevoel van dringende actualiteit dat het verhaal uitdraagt.
De eerste zin van het boek is een daverende miskleun, alleen geschreven voor sensatiezoekers. Ook verderop lezen we tenenkrommende armoetaal, over de top sentiment, veel te lange opsommingen van liefdeswoordjes. Maar het liefdesverhaal wordt intiem, poëtisch en overtuigend beschreven. De knappe weergave van afzichtelijk modern idioom, nep-engels en modieuze prietpraat is ook zeer vermakelijk. Aktuele zaken als normvervaging, vandalisme, verlies van idealen, jongerenterrorisme, etc. worden soepel in de gang van het verhaal opgenomen.
Hajar verdwijnt uit Daan’s leven en dat leidt een onwaarschijnlijke bekering in: Daan wordt serieus. Hij studeert. Hij bezoekt Venetië en wordt verliefd op de stad, wat leidt tot een briljante lofzang. Hij bezoekt Marokko en leeft zich in in het land en de landsaard. Zijn zoektocht naar Hajar loopt op niets uit, maar geeft Anker de gelegenheid om een fraai melancholiek slotakkoord te schrijven.
Ondanks alle kritiek die ik op dit boek heb, vind ik het boeiender dan willekeurig welk perfect geschreven, glad verhaal. Het heeft schitterende fragmenten, overtuigende tijdsweergave, dichterlijke beschrijvingen en verrassende inzichten, en het biedt de kritisch ingestelde lezer bevredigende momenten waarop hij zich afvraagt hoe zo’n goeie schrijver af en toe zo uit de bocht kan vliegen.