Wát een verhaal!

De vader van Michael Hansen, befaamd taxidermist, wordt in 1930 gevraagd naar de VS te komen om daar dieren te prepareren. Twee jaar later volgen zijn vrouw en kinderen. Michael is dan twaalf jaar. Ondanks de ontwikkelingen in West-Europa en de argwaan die ook in de VS jegens Duitsers groeit, blijft men thuis hun landstaal spreken.

Als Hitler is verslagen, wordt Michael als luitenant naar Duitsland gestuurd. Hij dient te onderzoeken hoe de eugeneticaleer heeft kunnen bloeien en welk verband deze heeft met de idealistische, communistische gemeenschap in Idaho: Icarië. Daartoe dient hij de gangen na te gaan van Dr. Alfred Ploetz, arts. Hij dient diens archieven op te sporen en over te dragen aan de CIC (Counter Intelligence Corps). Verder moet hij uitzoeken hoe de leer van Dr. Ploetz is ontwikkeld, liefst via getuigen. Die laatste vindt hij in de oude Arthur Wagner. Hansen confisqueert een riante villa aan de Ammersee en vordert de Adler Trumpf cabriolet van de plaatselijke apotheker. Hij leidt een luxe leven en, ondanks het verbod op verbroedering met de Duitsers, doet hij zich tegoed aan vrouwelijk (Duits) schoon. Daarbij weet vooral de sexy Molly hem om haar vinger te winden.

Wagner heeft jarenlang moeten onderduiken in de kelder van een antiquariaat. Eindelijk wil er iemand naar hem luisteren. Hij vertelt het verhaal van Ploetz en hemzelf, hoe zij op zoek waren naar een betere wereld, een die zij dachten te ontdekken in Icarië, Idaho. Deze gemeenschap, opgericht door de Fransman Étienne cabet, gaat uit van vrijheid, gelijkheid en broederschap. In de praktijk blijkt deze gemeenschap veel minder idealistisch dan dat beide mannen voor ogen hadden. Terwijl Wagner zich daarna toespitst op de (communistische) economie, stort zijn vriend Ploetz zich op rassenverbetering. Dat laatste gebeurt in feite op ideële basis: erfelijke ziekten dienen uitgebannen te worden, mensen dienen krachtiger te worden; Ploetz is een wereldverbeteraar pur sang. De leer van de eugenetica neemt, mede dankzij Ploetz, een vlucht. Zijn ‘rassenhygiëne’ wordt in grote delen van de wereld populair. In de VS, Denemarken en Zweden is het zelfs al zo dat bepaalde individuen verplicht gesteriliseerd worden om nakomelingen met ongewenste eigenschappen te voorkomen. Persoonlijk houdt de arts 1600 konijnen, een deel bedient hij dagelijks van alcohol. Middels ontleding van hun hersenen, en die van hun nakomelingen, wil hij aantonen dat alcohol op latere generaties een negatief effect heeft op de hersenen van de nakomelingen. Vlak voor zijn dood beseft hij dat zijn jarenlang gekoesterde hypothese verworpen dient te worden, ziet hij in dat zijn rassenleer gruwelijke gevolgen heeft. Niet veel later overlijdt Ploetz.

Hansen wordt tegen zijn zin ontboden na van april tot september in Duitsland te hebben gewerkt, van de vrijheid te hebben genoten. Na te hebben ervaren dat veel Duitsers heel goedwillende, sappelende mensen zijn die hun lot – gebrek aan alles – gelaten ondergaan. Hij dient de villa te verlaten en zijn mooie cabriolet aan de apotheker terug te geven. De CIC is teleurgesteld in zijn rapport: Icarië blijkt veel minder een communistisch gevaar dan men voor ogen had. Zo verlaat Hansen gedesillusioneerd zijn vaderland.

Timm vertoont een knap kunstje door de regel show, don’t tell te omzeilen. Niet Hansen vertelt, we worden weliswaar deelgenoot van zijn wel en wee (show), maar Timm laat Wagner vertellen. Dat doet deze voor ongeveer twee derde van het boek. Dat verveelt geen enkele seconde en is lerzaam bovendien. Wat daarnaast bijzonder is aan deze uitstekende roman is het feit dat Uwe Timm is getrouwd met de daadwerkelijke kleindochter van Dr. Alfred Ploetz.